TAKS ve KAKS (Toplam Alan Kaksı ve Kaksı), şehir planlaması ve inşaat sektöründe kullanılan kritik kavramlardır. Bu terimler, inşaat yoğunluğunu ve yapılaşma oranlarını belirleyerek şehirlerin düzenli ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesine katkı sağlar. TAKS ve KAKS hesaplama yöntemleri, inşaat projelerinin büyüklüğünü ve yoğunluğunu düzenler, aynı zamanda yeşil alanlar ve altyapı yönetimi açısından da önemli etkiler yaratır. Bu yazıda, TAKS ve KAKS’in ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve şehir gelişimindeki rolünü kapsamlı bir şekilde ele alacağız.

İnşaat Alanı Hesaplama

1. TAKS Nedir? Toplam Alan Kaksı ve Zemin Kat Yoğunluğu

Taban Alanı Katsayısı, ya da bilinen kısaltmasıyla TAKS, şehircilik ve inşaat sektöründe bir arsanın ne kadar bir kısmının yapı ile kaplanabileceğini ifade eden bir orandır. Bir arsanın zemin katındaki inşaat alanı ile o arsanın toplam alanının oranını ifade eder. TAKS oranı, genellikle imar planlarında belirlenir ve bir parselde yapılabilecek zemin katı inşaat yoğunluğunu sınırlamak için kullanılır. Bu oran, şehirlerin yapılaşma yoğunluğunu kontrol etmek için önemli bir parametredir.

TAKS’in Önemi:

• Zemin Kat Yapılaşma: TAKS oranı, sadece zemin kat üzerindeki inşaat alanını belirler. Bu oran, inşa edilecek yapının zemin katının büyüklüğünü etkiler.
• Arazi Kullanım Verimliliği: TAKS oranı, özellikle kıt kaynakların verimli kullanımını sağlayan önemli bir faktördür. Düşük TAKS, yapıların daha geniş bahçeli veya açık alanlı olmasını sağlar.

TAKS Hesaplama:

TAKS oranı, zemin kat inşaat alanı ile parsel alanı arasındaki oranı ifade eder. Hesaplama şu şekilde yapılır:TAKS=Zemin Kat İnşaat Alanı/ Parsel Alanı

2. KAKS Nedir? Toplam İnşaat Alanı ve Yapı Yoğunluğu

Kat Alanı Katsayısı, bilinen kısaltmasıyla KAKS, bir arsanın üzerinde ne kadar bir yapı alanı oluşturulabileceğini gösteren bir katsayıdır. Şehircilikte önemli bir yere sahip olan KAKS, bir arsanın ne kadar bir kısmının yapılaşmaya açık olduğunu ve bu yapılaşmanın ne kadar yoğun olabileceğini belirler. Bir arsanın toplam inşaat alanının (zemin kat dahil) parselin toplam alanına oranıdır. KAKS, bir parselde yapılacak toplam inşaat alanını belirler ve tüm katlar (zemin katı dahil) hesaba katılır. Bu oran, şehirlerdeki inşaat yoğunluğunu ve kat sayısını düzenler.

KAKS’in Önemi:

• Toplam Yapılaşma Yoğunluğu: KAKS, bir parseldeki toplam inşaat alanını belirler. Yüksek KAKS, daha fazla kat yapılmasına olanak sağlar.
• İnşaat Alanı Yönetimi: KAKS, özellikle şehir merkezlerinde ve yoğun yerleşim alanlarında önemli bir parametredir, çünkü daha fazla inşaat yapılmasına olanak tanır.

KAKS Hesaplama:

KAKS, toplam inşaat alanının parsel alanına oranını ifade eder ve hesaplama şu şekilde yapılır:

KAKS=(Parsel AlanıToplam/İnşaat Alanı​)

3. Emsal Kavramı ve İlişkisi

Emsal, genellikle KAKS oranıyla ilişkilendirilir ve bir parselin toplam inşaat alanının, o parselin alanına oranı olarak tanımlanır. Emsal, şehirlerdeki yapılaşma yoğunluğunu ve inşaat alanlarını belirler. Yüksek bir emsal oranı, o bölgede daha fazla inşaat yapılabileceğini gösterir. Emsal, genellikle KAKS ile eşdeğer olarak kabul edilir ve imar planlarında bu oran belirlenir.

Emsalin hesaplanması KAKS ile aynı şekilde yapılır.

4. TAKS ve KAKS’in Şehir Planlaması ve İmar Düzenlemelerindeki Rolü

TAKS ve KAKS, şehir planlaması ve imar düzenlemelerinin temel bileşenleridir. Bu kavramlar, bir bölgedeki yapılaşma yoğunluğunu ve inşaat alanlarını kontrol etmek için kullanılır. TAKS ve KAKS oranları, şehirlerin daha düzenli ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesini sağlar.

TAKS ve KAKS’in Şehirleşmeye Etkisi:

• Altyapı Yönetimi: TAKS ve KAKS, altyapı ihtiyaçlarını belirler. Yüksek inşaat yoğunluğu, su, elektrik ve ulaşım gibi altyapı hizmetlerinin artmasına neden olabilir.
• Doğal Alanların Korunması: Düşük TAKS oranları, şehirlere yeşil alanlar ve parklar gibi açık alanların eklenmesini sağlar, doğal çevrenin korunmasına yardımcı olur.

Sürdürülebilir Şehirleşme:

• Yüksek KAKS oranları, şehir merkezlerinde yüksek katlı binalar yapılmasına olanak tanır, ancak doğal kaynakların korunmasını sağlamak için bu oranların dengelenmesi önemlidir.
• Düşük TAKS, daha az yoğun yapılarla, açık alanların korunmasını ve şehirdeki yaşam kalitesini artırır.

5. TAKS ve KAKS Hesaplamalarındaki Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

TAKS ve KAKS hesaplamaları, inşaat projelerinin doğru şekilde planlanması için son derece önemlidir. Bu hesaplamalar, şehirlerin yaşam kalitesini etkileyebilir. İşte dikkate almanız gereken bazı noktalar:

• Yerel İmar Planları: TAKS ve KAKS oranları, her yerleşim bölgesi için farklı olabilir. Belediyeler ve şehir planlamacılar, her bölge için uygun TAKS ve KAKS değerlerini belirler.
• Altyapı ve Ulaşım: Yüksek KAKS oranları, altyapı ve ulaşım sistemleri üzerinde baskı oluşturabilir. Bu nedenle, inşaat yoğunluğu ile altyapı kapasitesinin uyumlu olması gerekir.
• Çevresel Etkiler: İnşaat yoğunluğu arttıkça, çevresel etkiler de artar. Bu nedenle, doğal dengeyi bozmadan sürdürülebilir yapılaşma hedeflenmelidir.

6. Sonuç: TAKS ve KAKS’in Şehir Gelişimine Katkıları

TAKS ve KAKS, şehirlerin planlı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesini sağlamak için kritik öneme sahip kavramlardır. Bu oranlar, hem inşaat yoğunluğunu hem de yeşil alanların korunmasını düzenler. TAKS ve KAKS hesaplamaları, şehirlere sağlıklı bir altyapı kurulmasına ve doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur. İmar planlarında doğru TAKS ve KAKS oranlarının belirlenmesi, şehirlerin daha düzenli ve yaşanabilir hale gelmesini sağlar.