Giriş
Adli sicil kaydı, bir kişinin adli geçmişini gösteren ve mahkeme kararları ile ilgili bilgiler içeren resmi kayıttır. Halk arasında “sabıkalı olmak” şeklinde de bilinen bu kayıt, belirli suçlardan hüküm giymiş kişiler için hayatlarını etkileyen önemli bir belgedir. Adli sicil kaydının silinmesi ise, kişinin gelecekteki yaşamını ve özellikle iş başvurularını etkileme potansiyeline sahip bir konudur. Bu makalede, adli sicil kaydının silinmesi ile ilgili hukuki düzenlemeler, sürecin işleyişi ve silinme koşulları ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Adli Sicil Kaydının Tanımı ve Hukuki Temelleri
Adli sicil kaydı, Türkiye’de 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu kayıt, bir kişinin Türk mahkemeleri veya yabancı mahkemelerde aldığı ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgileri içerir. Adli sicil kaydına, mahkumiyet kararları, hapis cezası, para cezaları, koşullu salıverilme kararları gibi önemli bilgiler işlenir.
A5352 sayılı Kanunun geçici 2/1. maddesine göre, 01.06.2005 tarihinden sonra işlenen suçlarla ilgili kayıt silme işlemleri ise, bu Kanun hükümlerine göre yerine getirilecektir.
Anılan Kanunun “Adli sicil bilgilerinin silinmesi” başlıklı 9. maddesinde: “(1) Adlî sicildeki bilgiler;
a) Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
b) Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
c) Ceza zamanaşımının dolması,
d) Genel af,
Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.
(2) Adlî sicil bilgileri, ilgilinin ölümü üzerine tamamen silinir.
(3) Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup 4. maddenin birinci fıkrasının (f) bendine göre adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.” hükümlerine yer verilmiştir.
Adli sicil kaydı, kişinin adli geçmişiyle ilgili devletin sahip olduğu resmi bir kayıttır ve kişilerin çeşitli resmi işlemlerinde sorgulanabilir. Bu kayıt, sadece mahkumiyetle ilgili bilgileri değil, aynı zamanda cezanın infazıyla ilgili hususları da içerir. Ancak, adli sicil kaydının bazı durumlarda silinmesi mümkün olabilir. Adli sicil kaydının silinmesi, kişinin geçmişteki suçlarının belirli şartlarla geride bırakılması anlamına gelir.
Adli Sicil Kaydının Silinmesi Koşulları
Adli sicil kaydının silinmesi için belirli hukuki şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’na ve diğer ilgili mevzuatlara dayanır. Aşağıda, adli sicil kaydının silinmesini sağlayan başlıca koşullar sırasıyla açıklanmıştır:
- Ceza İnfazının Tamamlanması: Adli sicil kaydının silinmesi için ilk ve en önemli şart, kişinin aldığı cezanın tamamlanmış olmasıdır. Eğer kişi hapis cezasına çarptırıldıysa, cezanın infazının tamamlanmış olması gerekir. Aynı şekilde, adli para cezası ödenmiş olmalıdır. Ertelenmiş ceza söz konusuysa, erteleme süresinin bitmiş ve yükümlülüklerin yerine getirilmiş olması gerekmektedir.
- Zamanaşımı: Adli sicil kaydının silinmesi için ceza zamanaşımının dolmuş olması da önemli bir faktördür. Her suçun zamanaşımı süresi farklıdır ve bu süreler sonunda cezanın infazı sona ermiş sayılabilir. Zamanaşımı dolmuşsa, cezanın etkisi ortadan kalkar ve adli sicil kaydı silinebilir.
- Af Durumu: Genel af ya da özel bir affın ilan edilmesi, adli sicil kaydının silinmesine yol açabilir. Bu tür durumlar, yasal düzenlemeler ile devlet tarafından belirlenen bir takvime dayanır ve ceza almış kişilerin kaydının silinmesi için geçerli bir nedendir.
- Kişinin Ölümü: Kişinin vefat etmesi, adli sicil kaydının silinmesine yol açar. Bu durum, kaydın arşiv kaydına dönüştürülmesini sağlar.
Sabıka Kaydı Nasıl Silinir?
Sabıka kaydının silinmesi, kişinin adli geçmişindeki kayıtların belirli bir süreçten sonra silinmesi veya arşiv kaydına alınması anlamına gelir. Sabıka kaydı, kişinin kesinleşmiş mahkumiyetlerini ve haklarında verilen ceza kararlarını içerir. Ancak bu kaydın silinmesi için belirli koşulların yerine getirilmesi ve belirli bir hukuki sürecin takip edilmesi gerekmektedir. Aşağıda, sabıka kaydının silinmesi ile ilgili ayrıntılı bir açıklama bulunmaktadır.
1. Sabıka Kaydının Silinmesi İçin Gereken Şartlar
Sabıka kaydının silinmesi, yalnızca bazı koşulların sağlanması durumunda mümkündür. Bu koşullar, cezaların infazının tamamlanması, ertelenmiş cezaların süresinin dolması ve diğer hukuki düzenlemelere dayanır. Şartlar şu şekilde sıralanabilir:
- Ceza İnfazının Tamamlanması: Sabıka kaydının silinmesi için, kişinin aldığı cezanın tamamlanmış olması gereklidir. Bu, hapis cezası varsa cezanın tamamlanmış olduğu, para cezası varsa ödenmiş olduğu ve ertelenmiş hapis cezası varsa erteleme süresinin dolmuş olması anlamına gelir.
- Hükmün Kesinleşmesi: Sabıka kaydına yalnızca kesinleşmiş mahkumiyet kararları kaydedilir. Yani, temyiz veya itiraz gibi yargı yolları tükenmiş olmalıdır.
- Adli Sicil Arşiv Kaydına Alınması: Sabıka kaydının ilk aşaması olan adli sicil kaydı infaz işlemi tamamlandıktan sonra otomatik olarak adli sicil arşiv kaydına alınır. Ancak, kaydın arşiv kaydına alınması otomatik bir işlem olmadığı için, bu sürecin tamamlanması için başvuruda bulunmak gerekebilir.
2. Adli Sicil Kaydının Silinmesi Süreci
Adli sicil kaydının silinmesi, aslında iki aşamadan oluşan bir süreçtir:
- Adli Sicil Kaydının Silinmesi: Adli sicil kaydının silinmesi, cezanın infazının tamamlanmasından sonra mümkündür. Ancak bu işlem, otomatik olarak gerçekleşmez. Kişi, başvuruda bulunarak, kaydının silinmesi için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne başvurmalıdır. Başvuru, şahsen yapılabileceği gibi, bir avukat aracılığıyla da gerçekleştirilebilir.
- Adli Sicil Arşiv Kaydının Silinmesi: Adli sicil kaydının silinmesinin ardından, ikinci aşama olan adli sicil arşiv kaydının silinmesi aşaması gelir. Bu aşamada, suç türüne göre belirli sürelerin (örneğin 5, 15, 30 yıl gibi) geçmesi gerekir. Suçun türüne göre, kişinin kaydının silinmesi için gereken süreler değişiklik gösterir.
3. Başvuru İçin Gerekli Belgeler
Adli sicil kaydının silinmesi için başvuruda bulunacak kişilerin, cezanın infazının tamamlandığını gösteren çeşitli belgeleri hazırlamaları gerekmektedir. Bu belgeler şunlardır:
- Hapis cezasının tamamlandığını gösteren belgenin aslını veya fotokopisi.
- Adli para cezasının ödendiğine dair ödeme belgeleri.
- Ertelenmiş hapis cezası varsa, erteleme süresinin dolduğunu gösteren belgeler.
Başvuru sırasında, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü bu belgeleri inceleyerek, kaydın silinip silinemeyeceğine karar verecektir.
4. İş Başvurularında Adli Sicil Kaydı ve Arşiv Kaydı
İş başvuruları sırasında, özel şirketler genellikle yalnızca adli sicil kaydına bakmaktadır. Bu nedenle, sabıka kaydının silinmesi önemli olsa da, arşiv kaydının silinmesi için uzun süreler gerekebilir. Arşiv kaydının silinmesi için belirli bir süreyi beklemek gerekebilir. Bu süre, suçun türüne ve cezanın niteliğine göre 5 yıl, 15 yıl ya da 30 yıl olabilir.
Günümüzde adli sicil kaydının silinmesi ve düzeltilmesi talepleri “E-Devlet” uygulaması üzerinden de sağlanabilmektedir.
Adli Sicil Arşiv Kaydının Silinmesi
Adli sicil arşiv kaydı, bireylerin geçmişte almış oldukları ve infazını tamamlamış oldukları cezaların kayıt altına alındığı bir sistemdir. Bu kayıt, kişilerin suç geçmişlerine dair bilgileri içerir ve genellikle kamu kurumları ve bazı özel sektör işverenleri tarafından talep edilir. Adli sicil kaydı, suçların ve cezaların tamamlanmasının ardından arşiv kaydına dönüşür ve belirli süreler boyunca muhafaza edilir.
Adli sicil arşiv kaydının amacı, kişilerin geçmişteki mahkumiyetlerinin ve ceza infaz süreçlerinin kaydını tutmak ve bu kayıtlara yalnızca belirli kurumlar ve kişilerin erişebilmesini sağlamaktır. Bu kaydın silinmesi, infazın tamamlanmasından ve gerekli şartların yerine getirilmesinden sonra mümkündür, ancak sürecin karmaşıklığı ve uzunluğu nedeniyle uzmanlık gerektirir.
Adli Sicil Arşiv Kaydının İçeriği
Adli sicil arşiv kaydı, adli sicil kaydından farklı olarak, infazı tamamlanmış mahkûmiyetleri içerir. Bu kayıtta genellikle şu bilgiler yer alır:
- Suçun Tarihi ve Mahkemesi: Kişinin mahkûmiyetine neden olan suçun işlendiği tarih ve kararın verildiği mahkeme bilgisi.
- Ceza Kararları: Hangi cezanın verildiği, cezaya ilişkin yapılan indirimler veya ağırlaştırıcı hükümler.
- Kesinleşme Tarihi: Mahkûmiyet kararının kesinleştiği tarih.
- İnfaz Bilgileri: Ceza infazının tamamlanma tarihi, cezaya uygulanan indirimler, ertelenmiş hapis cezası durumları vb.
Adli sicil arşiv kaydı, kişiye özel bilgileri içerdiğinden, yalnızca kanunda belirtilen kişiler veya kuruluşlar tarafından erişilebilir. Bu kişiler arasında bireyin kendisi, avukatı, hakimler, savcılar, seçim kurulları ve ilgili kamu kurumları yer alır. Bu kaydın diğer kişilerle paylaşılması, Adli Sicil Kanunu’na aykırıdır.
Adli Sicil Arşiv Kaydına Erişim ve Kullanım Alanları
Adli sicil arşiv kaydına genellikle aşağıdaki durumlarda başvurulur:
- Ehliyet Alımı ve Silah Ruhsatı: Ehliyet veya silah ruhsatı başvurusu yapan kişilerin, adli sicil arşiv kaydı sorgulanır. Belirli suçlar, bu tür belgelerin verilmesine engel olabilir.
- Kamu Görevlisi Olma Başvuruları: Kamu sektöründe çalışacak kişilerin adli sicil arşiv kaydına bakılır. Kamu görevlisi olarak atanacak kişilerin, geçmişteki suçları göz önünde bulundurulur.
- Siyasi Parti Adaylığı: Siyasi parti adaylarının başvurularında da adli sicil arşiv kaydına bakılır. Adaylık için kişinin geçmişteki suçları, seçim süreçlerinde etkili olabilir.
- İş Başvuruları: Kamu kurumlarına yapılan iş başvurularında adli sicil arşiv kaydının sorgulanması yaygındır. Ayrıca, bazı özel sektör firmaları da başvuran adayların sabıka kaydını inceleyebilir.
Adli sicil arşiv kaydına başvuran her kurum, yalnızca gerekli olduğu hallerde bu kayıtlara erişim sağlar ve kişisel bilgilerin gizliliğine riayet edilmesi gerekir.
Adli Sicil Arşiv Kaydı Nasıl Silinir?
Adli sicil arşiv kaydının silinmesi, adli sicil kaydının silinmesinden daha karmaşık ve uzun bir süreçtir. Bir mahkûmiyet kaydının arşiv kaydına alınabilmesi için infazın tamamlanmış olması gerekir. Ancak bu, kaydın silinmesi için yeterli değildir. Adli sicil arşiv kaydının silinmesi için belirli süreler geçmesi gereklidir. Bu süreler, suçun türüne ve cezanın niteliğine göre değişir.
Adli Sicil Arşiv Kaydının Silinmesi İçin Gereken Süreler
Adli sicil arşiv kaydının silinmesi, farklı suçlar için farklı sürelerle mümkün olmaktadır. Türk Ceza Kanunu’na ve diğer özel kanunlara göre bu süreler 5 yıl, 15 yıl ve 30 yıl arasında değişebilir. Adli Sicil Kanunu’nun 12. maddesine göre, kaydın arşive alınmasından itibaren belirtilen süreler şu şekildedir:
- 5 Yıl: Diğer mahkûmiyetler için kaydın arşiv kaydına alınma koşullarının oluşmasından itibaren 5 yıl geçmesiyle arşiv kaydı silinir.
- 15 Yıl: Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması durumunda, 15 yıl sonunda arşiv kaydı silinir. Bu, genellikle daha hafif suçlar için geçerlidir.
- 30 Yıl: Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınmazsa, 30 yıl sonunda adli sicil arşiv kaydı silinir.
Memnu Hakların İadesi
Memnu hakların iadesi, kaydın silinmesi sürecini etkileyebilir. Eğer mahkeme, kişinin memnu haklarını iade ederse, kaydın silinme süresi 15 yıl olarak belirlenir. Eğer hak iadesi yapılmazsa, bu süre 30 yıl olabilir.
Başvuru ve Süreç
Adli sicil arşiv kaydının silinmesi için başvurular, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne yapılır. Başvuru, bireysel olarak ya da bir avukat aracılığıyla yapılabilir. Başvuru sonrası, yaklaşık 2 ay süresince gerekli incelemeler yapılır ve kişinin durumuna ilişkin karar verilir.
Adli Sicil Arşiv Kaydının Silinmesinde Zorluklar
Adli sicil arşiv kaydının silinmesi, hukuki süreçlerin karmaşıklığı ve uzun süreli beklemeler nedeniyle oldukça zorlayıcı olabilir. Başvurular sırasında, cezanın türüne ve niteliğine göre değişen şartların doğru bir şekilde belgelenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, adli sicil kaydının silinmesi konusunda hukuki danışmanlık almak, sürecin doğru bir şekilde yönetilmesine yardımcı olabilir.
Sonuç
Adli sicil kaydının silinmesi, kişinin geçmişteki suçlarının toplumda belirli şartlarla geride bırakılmasını sağlayan önemli bir hukuki süreçtir. Ancak, bu süreç adli sicil kaydının silinmesinden ibaret değildir; ceza infazlarının tamamlanması, belirli sürelerin geçmesi ve çeşitli hukuki başvurular gereklidir. Adli sicil kaydının silinmesi, kişilerin sosyal yaşantılarında ve iş hayatlarında yeni bir başlangıç yapabilmelerini mümkün kılarken, bu sürecin şeffaf ve doğru bir şekilde işleyebilmesi için gerekli hukuki düzenlemelerin tam anlamıyla uygulanması büyük önem taşır.
