TCK 279 maddesi, kamu görevlilerinin önemli bir sorumluluğunu düzenler. Bu maddeye göre, kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi cezalandırılır.  

Suçun Unsurları

  • Kamu Görevlisi Olma: Suçu işleyen kişinin kamu görevlisi olması gerekir. Avukatlık Kanunun 2. maddesine her ne kadar avukatlar kamu görevlisi sayılmışsalar da; müvekkillerine ilişkin bir eylemde sır saklama yükümlülüğünden dolayı ihbar yükümlülüğü bulunmamaktadır.  Bu husus Anayasa’nın 36. maddesindeki savunma hakkının gereklerinden ve tarafı temsilen savunma mesleğini yerine getiren avukatın Anayasa’nın 38. maddesi gereği müvekkilini suçlayıcı bir beyanda bulunmaya zorlanamamasından kaynaklanmaktadır.
  • Suçun İşlendiğini Öğrenme: Kamu görevlisinin, göreviyle bağlantılı olarak bir suç işlendiğini öğrenmesi şarttır.
  • Bildirimde Bulunmama veya Gecikme: Görevli, bu bilgiyi yetkili makamlara bildirmemekte veya bildirmede gecikme göstermektedir.

Suçun Amacı

Bu suçun temel amacı, kamu görevlilerini, görevleri ile bağlantılı olarak karşılaştıkları suçları yetkili makamlara bildirmeye zorlamak ve böylece suçların gizlenmesini önlemektir. Basitçe ifade etmek gerekirse, bu maddeye göre bir kamu görevlisi, görev yaptığı sırada bir suç işlendiğini öğrenirse bunu yetkili makamlara bildirmek zorundadır. Bu bildirimi yapmaktan kaçınmak veya geciktirmek suç teşkil eder. Bir kanun hükmünün yorumlanmasında ilk başvurulacak araç, o hükmün lafzıdır. Bu yorum kanun hükmünde yer alan kelimelerin anlamının tespiti ve gramer kurallarının uygulanması suretiyle yapılmaktadır (Tosun, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, İstanbul 1981, Cilt 1. s. 95.). Dolayısıyla kamu görevlisinin “görevi ile bağlantılı” karşılaştıkları suçları bildirmemiş olmaları suç teşkil etmemektedir.

Ceza

TCK 279 maddesi uyarınca, bu suçu işleyen kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçu adli kolluk görevini yapan kişi tarafından işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında arttırılır. Bildirilmesi gereken yetkili makamlar; 5271 sayılı CMK’nın 158. maddesine göre; Cumhuriyet Savcısı, kolluk görevlileri, vali ve kaymakamlar ile yurtdışında elçilik ve konsolosluklardır. Bununla birlikte CİMER üzerinden yapılan ihbarlarda kamu görevlisinin yükümlülüğünü yerine getirmesi için yeterlidir.  

Örnekler

  • Bir polis memurunun, görev yaptığı sırada bir cinayet işlendiğini görerek görmezden gelmesi.
  • Bir belediye memurunun, belediyenin parasının zimmetine geçirildiğini bilmesine rağmen bunu yetkililere bildirmemesi.
  • Bir öğretmen, bir öğrencinin başka bir öğrenciye şiddet uyguladığını görerek okul yönetimine bildirmemesi.

Neden Önemli?

  • Adaletin sağlanması: Suçların ortaya çıkarılması ve faillerin cezalandırılması için önemlidir.
  • Kamu güvenliğinin korunması: Suçların gizlenmesini önleyerek kamu güvenliğini sağlar.
  • Kamu görevlilerinin sorumluluğu: Kamu görevlilerinin görevlerini ciddiyetle yapmalarını sağlar.

İstisnalar

Doğrudan bir istisna düzenlemesi bulunmamakla birlikte, bazı durumlarda bu yükümlülüğün sınırlandırılabileceğine dair görüşler bulunmaktadır. Bu durumlar genellikle, bildirim yükümlülüğünün başka bir yasal düzenlemeyle çelişmesi veya bildirimin kamu yararına aykırı sonuçlar doğurabileceği durumlardır.

Potansiyel İstisna Durumları

  • Göreve İlişkin Sır: Kamu görevlisinin bildirmek istediği bilgi, görevle ilgili bir sır içeriyorsa ve bu sırrın açıklanması ulusal güvenlik veya başka önemli kamu yararlarına zarar verebilecekse, bildirim yükümlülüğü sınırlandırılabilir. Ancak bu durumda bile, bildirim yükümlülüğü tamamen ortadan kalkmaz, sadece ertelenebilir veya farklı bir yöntemle yerine getirilebilir.
  • Kişisel Verilerin Korunması: Bildirim yapılması durumunda, başka kişilerin kişisel verilerinin hukuka aykırı olarak işlenmesi söz konusu olabilirse, bu durum da bildirim yükümlülüğünü sınırlayıcı bir faktör olabilir. Ancak bu durumda da, kişisel verilerin korunması ile bildirim yükümlülüğü arasındaki denge gözetilmelidir.
  • Tehdit Altında Olma: Kamu görevlisi, bildirim yapması durumunda kendisinin veya yakınlarının hayatı veya güvenliği tehlike altında kalıyorsa, bu durum da bildirim yükümlülüğünü etkileyebilir. Ancak bu durumda bile, bildirim yükümlülüğü tamamen ortadan kalkmaz, sadece farklı bir yöntemle veya farklı bir kişi aracılığıyla yerine getirilebilir.

Sonuç olarak, TCK 279 maddesi, kamu görevlilerinin toplum karşısındaki sorumluluklarını vurgular ve suçların gizlenmesini önleme amacı taşır. Bu madde sayesinde, kamu görevlileri, karşılaştıkları suçları yetkili makamlara bildirmeye teşvik edilir ve böylece adaletin sağlanması hedeflenir.