TCK Madde 62, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan ve failin lehine çalışan önemli bir hükümdür. Bu madde, belirli koşullar altında failin cezasının hafifletilmesini öngörür. Özellikle kamuoyunu ilgilendiren davalarda sıklıkla tartışma konusu olan bu madde hükmü hem sanık için bir hak hem de hâkim için takdiri bir hükümdür.

Madde Metni

Madde 62- (1) Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir.

Takdiri indirimin temel amacı, cezanın kişiye özel olarak belirlenmesini sağlamak ve ceza hukukunun genel amaçlarına uygun bir şekilde cezalandırma yapmaktır. Bu amaçla, hâkim, sanığın kişisel özellikleri, suçun işleniş şekli, suçun sonuçları gibi çeşitli faktörleri değerlendirerek takdiri indirim kararı verebilir.

Ne Anlama Gelir?

Bu maddeye göre, eğer failin işlediği suçla ilgili olarak bazı olumlu durumlar (takdiri nedenler) varsa, hâkim bu durumları göz önünde bulundurarak cezada indirim yapabilir. Bu indirim, suçun türüne ve failin kişisel özelliklerine göre değişiklik gösterir.

  • Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası olan bir suçta, bu ceza müebbet hapse çevrilebilir.
  • Müebbet hapis cezası olan bir suçta, bu ceza 25 yıla indirilebilir.
  • Diğer cezalar ise en fazla altıda bir oranında indirilebilir.

Takdiri İndirm Nedenleri Nelerdir?

Takdiri indirim nedenleri, her somut olaya göre değişmekle birlikte genel olarak şunlar sayılabilir:

  • Failin geçmişi: Sabıkasının bulunmaması, daha önce suç işlememiş olması, topluma yaptığı katkılar gibi durumlar.
  • Suçun işleniş biçimi: Suçun planlı olmaması, failin pişman olması, zararı azaltmaya yönelik çabalar göstermesi gibi durumlar.
  • Failin kişisel özellikleri: Yaşı, sağlık durumu, ekonomik durumu, eğitim düzeyi gibi durumlar.
  • Suçun sonuçları: Suçun yarattığı zararın az olması, mağdurla aranın düzeltilmesi gibi durumlar.

Takdiri İndirimi Hâkim Uygulamak Zorunda Mıdır?

            Takdiri indirim kararı, tamamen hâkimin takdirine bağlıdır. Hâkim, tüm delilleri ve dosyadaki bilgileri değerlendirerek, failin lehine olan bu durumu kabul edip etmeyeceğine karar verir. Ancak bu durum sanık lehine yorum ilkesini ihlal etmemesi adına sanığın duruşmadaki ve ceza kararı sonrası durumunun gerekçeli kararda tartışılması hususunu zorunlu kılmaktadır.

Yargıtay bu konuda; “sanık hakkında TCK’nın 62.maddesinin uygulanmasını talep ettiği halde, TCK’nın 62.maddesine ilişkin sanığın geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurularak değerlenme yapılması gerekirken, sanık hakkında TCK’nın 62.maddesinin uygulanıp uygulanmayacağının tartışılmaması hukuka aykırı görülmüştür.” (Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2023/168 E. ve 2023/1091 K. Sayılı İlamı)

Aynı yönde;

“Sanıkların geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın sanıkların geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulmak suretiyle, sanıklar hakkında takdiri indirim nedenlerinin uygulanıp uygulanmayacağı yönünde bir karar verilmesi gerekirken, yasal ve yeterli gerekçe gösterilmeden sanıklar hakkında TCK’nın 62. maddesinde yer alan takdiri indirimin uygulanmaması isabetsizdir. Kriminal Polis Laboratuvarı’nca suça konu uyuşturucu maddelerden alınan tanık numunenin de müsaderesine karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi doğru değildir.” (Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2017/5822 E. ve 2021/5397 K. Sayılı İlamı)

Özetle; takdiri indirim haller hâkim tarafından değerlendirilmesi gereken bir unsur olup; keyfiyeten sanığın bu haktan faydalanmasının engellenmesi de hukuka aykırılık içerecektir. Özellikle, suçun ortaya çıkmasında işbirliği yapan, suçun müstakbel zararlarını engellemeye çalışan ve suçtan kaynaklı pişmanlığını gösteren sanıklar için uygulanması gerekmektedir.