I. Giriş

Modern dünyada artan göç hareketleri, Türk vatandaşlarının yurt dışında ikamet etmelerini ve hatta başka ülke vatandaşlığı kazanmalarını yaygınlaştırmıştır. Bu durum, Türk hukukunda miras paylaşımı sürecinde çok sayıda teknik ve uygulamaya yönelik sorunu beraberinde getirmektedir. Özellikle taşınmazların intikali söz konusu olduğunda, mirasçılardan birinin ya da birkaçının yurt dışında yaşaması halinde ortaya çıkan tebligat eksiklikleri, vekâletnamenin geçerliliği, feragat işlemlerinin usulü, yabancı ülkelerde alınan mirasçılık belgelerinin tanınması ve tenfizi, delil temini sorunları gibi başlıklar hem uygulamacıların hem de mirasçıların ciddi şekilde dikkat etmesi gereken hukuki alanlardır.

II. Tebligat Sorunları: Usulüne Uygunluk, Hak Kaybı ve İptal Sebebi

1. Tebligatın Hukuki Dayanağı

7201 sayılı Tebligat Kanunu’nun 25. ve devamı maddeleri uyarınca, yurt dışında bulunan kişilere yapılacak tebligatlar, dış temsilcilikler vasıtasıyla veya varsa ikili adli yardımlaşma anlaşmaları çerçevesinde gerçekleştirilmelidir.

Yargıtay 1. HD, 2020/2753 E., 2021/3452 K.

“Yurt dışında bulunan mirasçıya tebligat yapılmadan tesis edilen miras payı tesciline ilişkin hüküm, tebliğ yokluğu nedeniyle butlanla maluldür.”

2. Tebligatın İadesi ve Mahkemenin Re’sen Yükümlülüğü

Tebligat iade olmuşsa veya ilgilisine ulaşmamışsa, mahkemenin re’sen yeniden tebligat girişiminde bulunması ve usulü tamamlaması gerekir. Aksi durumda karar, hukuki dinlenilme hakkının ihlali nedeniyle bozulur.

Yargıtay 14. HD, 2015/14454 E., 2016/2567 K.

“Mahkeme, eksik veya iade olmuş yurt dışı tebligatlarda re’sen işlem yaparak usulü tamamlama yükümlülüğü altındadır.”

İlanen Tebligat Süreçleri İle İlgili Buraya Tıklayabilirsiniz.

III. Vekâletname ve Feragat İşlemleri: Noterlik ve Geçerlilik Sorunları

1. Yurt Dışında Düzenlenen Vekâletnameler

Noterlik Kanunu m.89 ve Tapu Kanunu’nun ilgili hükümleri gereğince, taşınmaz satışına ilişkin vekâletnamelerin;

  • Türk Konsolosluklarında düzenlenmesi, veya
  • Lahey Apostil Sözleşmesi’ne taraf ülkelerde verilmişse, apostil şerhi taşıması zorunludur.

Yargıtay 1. HD, 2016/5547 E., 2018/1783 K.

“Yabancı noterlik makamlarında düzenlenen vekâletnamenin, apostil şerhi veya konsolosluk tasdiki olmadıkça Türkiye’de geçerliliği yoktur.”

Ayrıca vekâletin içeriği, açıkça taşınmaz üzerinde tasarruf yetkisi içermelidir. Sınırlı yetki içeren vekâletlerle yapılan satışlar geçersiz sayılabilir.

2. Mirastan Feragat ve Taksim Feragati

Türk Medeni Kanunu m.528 uyarınca mirastan feragat sözleşmesi yapılabilir. Bu sözleşme:

  • Yazılı olmalı,
  • Noter huzurunda düzenlenmeli,
  • Miras bırakan ve feragat eden mirasçı arasında yapılmalıdır.

Ayrıca miras paylaşımı sürecinde taksim anlaşmasıyla feragat ediliyorsa, bu beyan da noter huzurunda alınmalı ve açık bir irade beyanı içermelidir.

Yargıtay 1. HD, 2015/13088 E., 2017/7633 K.

“Taksim feragat beyanı, açık ve serbest iradeye dayanmalı, noter huzurunda düzenlenmeli, aksi halde geçersizdir.”

IV. Yabancı Mirasçılık Belgeleri: Tanıma ve Tenfiz Sorunları

1. Yabancı Kararların Geçerliliği

Almanya, Fransa, Hollanda gibi ülkelerde düzenlenen Erbschein, Certificat d’héritier veya benzeri mirasçılık belgeleri, Türkiye’de doğrudan geçerli değildir.

MÖHUK m.50-59 hükümlerine göre bu belgelerin tanınması veya tenfizi gerekir.

Yargıtay 2. HD, 2016/4358 E., 2017/1921 K.

“Yabancı mirasçılık belgesi, tanıma/tenfiz kararı alınmadan Türk hukukunda geçerli belge sayılamaz.”

2. Tanıma ve Tenfiz Koşulları

Tanıma için:

  • Kararın kesinleşmiş olması yeterlidir (HMK m.58 vd.)

Tenfiz için (MÖHUK m.54):

  • Karar kamu düzenine aykırı olmamalı,
  • Karar kesinleşmiş olmalı,
  • Türk mahkemelerince verilmiş kararlara benzerlik taşımalı,
  • Mütekabiliyet veya sözleşme olmalı.

Yargıtay 1. HD, 2019/7895 E., 2020/1822 K.

“Tanıma kararı olmadan tapuda işlem yapılamaz.”

V. Delil Toplama ve Beyan Süreçleri

1. Konsolosluk Yoluyla Beyan ve Feragat Alınması

Noterlik Kanunu m.89 ve HMK m.240 uyarınca, yurt dışındaki mirasçılardan beyan alınması gerekiyorsa:

  • Türk Konsolosluklarında resmî senet düzenlenmeli,
  • Feragatname, muvafakatname gibi belgeler bu şekilde temin edilmelidir.

Yargıtay 8. HD, 2014/2201 E., 2014/13273 K.

“Konsoloslukça alınmış yeminli tanık beyanları, HMK’ya uygun delildir.”

2. Miras Takip Sürecinde Delil Tespiti

HMK m.400-406 uyarınca delil tespiti talepleri ile tapu kayıtları, belgeler, üçüncü kişi bilgileri mahkeme kararıyla elde edilebilir. Yurt dışındaki evraklar için istinabe yoluyla bilgi talebi mümkündür.

VI. Tapu Paylaşımı Uyuşmazlıklarında Mahkeme Süreci

1. Ortaklığın Giderilmesi Davası

Miras ortaklığı (TMK m.640) kapsamında taşınmazın paylaşımı konusunda anlaşma sağlanamamışsa, ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu) açılır.

Yargıtay 14. HD, 2015/9362 E., 2017/13436 K.

“Mirasçılardan birinin katılmadığı paylaşım işlemleri geçersizdir. Mahkemece paylaştırma kararı verilmesi gerekir.”

Ortaklığın Giderilmesi Davası ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.

2. Tapu İptali ve Tescil Davaları

Geçersiz vekâletname, feragatname veya tebligatla yapılan paylaşımlarda, tapu iptali ve tescil davası açılabilir. Dava süreleri ve şekli HMK ve TMK uyarınca işlem görür.

VII. Sonuç ve Değerlendirme

Yurt dışında ikamet eden mirasçıların varlığı, miras paylaşımı sürecinde aşağıdaki riskleri doğurmaktadır:

  • Usulsüz tebligatlar, kararların iptaline neden olabilir.
  • Geçersiz vekâlet veya feragat işlemleri, tapu iptal davasına konu olabilir.
  • Yabancı mahkeme belgeleri, ancak tanıma/tenfiz ile geçerli hale gelir.
  • Delil toplama süreçleri, konsolosluklar ve istinabe yoluyla yürütülmelidir.

Bu nedenlerle:

  • Tapu paylaşımı öncesinde belgelerin hukuka uygunluğu denetlenmeli,
  • HMK ve MÖHUK hükümleri dikkatle uygulanmalı,
  • Özellikle yurt dışı işlemlerde uluslararası özel hukuk uzmanlığı olan avukatların rehberliği alınmalıdır.