I. GİRİŞ

Son yıllarda, dijital finansın en hızlı büyüyen alanlarından biri olan kripto paralar, yatırımcılara sunduğu yüksek getiri potansiyeliyle büyük ilgi toplamaktadır. Ancak, bu yeni ve merkeziyetsiz piyasanın sunduğu fırsatlar kadar, barındırdığı riskler de giderek daha görünür hale gelmiştir. Özellikle Türkiye’de kripto para kullanımının yaygınlaşması, beraberinde ciddi hukuki sorunları ve kripto para dolandırıcılığı suçlarında dramatik bir artışı getirmiştir.

Kripto paraların en temel özelliklerinden biri olan merkeziyetsiz yapı, işlemlerin bankalar veya finansal düzenleyiciler gibi aracı kurumlardan bağımsız olarak gerçekleştirilmesini sağlar. Bu durum, bir yandan finansal özgürlük sunarken, diğer yandan dolandırıcılar için adeta bir cennet yaratmaktadır. İşlemlerin anonim veya takip edilebilirliği zor olması, suçluların kimliklerini gizlemesini kolaylaştırmaktadır. Kripto para dolandırıcılığı, klasik dolandırıcılık yöntemlerinin dijital ortama uyarlanmış halidir. Bu suçlar genellikle sahte yatırım platformları, sosyal medya üzerinden kurulan güven ilişkisi, zararlı mobil uygulamalar ve sahte coin projeleri gibi yöntemlerle işlenir. Mağdurlar, genellikle “hızlı ve kolay zenginlik” vaadiyle ikna edilerek, birikimlerini farkında olmadan suç faillerine kaptırır.

---

II. KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞININ HUKUKİ NİTELİĞİ

Kripto para dolandırıcılığı, geleneksel dolandırıcılık suçunun dijital bir versiyonu olsa da, işleniş biçimi ve kullanılan araçlar nedeniyle Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında farklı şekillerde nitelendirilir. Bu suç, temelde bir kişinin hileli davranışlarla bir başkasını aldatarak, onun zararına kendisine veya bir başkasına yarar sağlaması olarak tanımlanabilir.

A. TCK Çerçevesinde Suçun Tanımı ve Yorumlanması

TCK’nın m.157 maddesinde düzenlenen basit dolandırıcılık, hileli davranışlarla mağdurun aldatılmasına odaklanır. Ancak, kripto para dolandırıcılığında bilişim sistemlerinin, yani internet sitelerinin, sosyal medya platformlarının, mobil uygulamaların ve sanal cüzdanların kullanılması, suçu daha karmaşık bir hale getirir. Bu nedenle, eylemlerin çoğu TCK’nın m.158/1-f maddesi kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak kabul edilir. Bu madde, dolandırıcılık suçunun “bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle” işlenmesini düzenler ve suça daha ağır cezalar öngörür.

B. Uygulanabilir Ceza Hükümleri ve Cezai Yaptırımlar

Kripto para dolandırıcılığı vakalarında uygulanabilecek başlıca ceza hükümleri şunlardır:

• TCK m.157 – Basit Dolandırıcılık: En temel dolandırıcılık suçudur ve genellikle daha basit, dijital araçların sınırlı kullanıldığı durumlarda uygulanır. Cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.
• TCK m.158/1-f – Bilişim Sistemlerinin Kullanılması Suretiyle Nitelikli Dolandırıcılık: En sık karşılaşılan madde olup, kripto para dolandırıcılığının bilişim sistemleri aracılığıyla işlenmesini kapsar. Bu suçun cezası 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
• TCK m.158/1-h – Tacir veya Şirket Yetkilisinin Ticari Faaliyet Sırasında Dolandırıcılık Yapması: Özellikle sahte kripto para şirketleri veya borsalar aracılığıyla gerçekleştirilen dolandırıcılıklar bu madde kapsamında değerlendirilir. Cezası 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.
• TCK m.244 – Bilişim Sistemine Hukuka Aykırı Müdahale: Dolandırıcılıkla birlikte, mağdurun kripto cüzdanına veya dijital varlıklarına izinsiz erişim sağlanması durumunda bu suç da oluşabilir.
• TCK m.282 – Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama: Dolandırıcıların elde ettikleri kripto paraları nakde çevirme veya başka varlıklara dönüştürme girişimleri, bu suçun kapsamına girer.
• TCK m.220 – Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma veya Yönetme: Çok sayıda mağdurun bulunduğu ve organize bir grup tarafından yürütülen dolandırıcılık şebekeleri bu madde kapsamında cezalandırılabilir. Bu suç, cezanın daha da ağırlaştırılmasına yol açar.

---

III. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI VAKALARI

Türk Ceza Yargılaması Sistemi, kripto para suçlarına ilişkin özel bir mevzuatın henüz olmaması nedeniyle, bu alandaki davalarda Yargıtay’ın ve bölge adliye mahkemelerinin kararlarını esas almaktadır. Bu kararlar, soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin nasıl yürütüleceği konusunda önemli bir içtihat birliği sağlamaktadır.

• Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 2021/2676 E., 2021/4716 K.: Bu karar, bir mağdurun sahte bir kripto para borsasına yönlendirilerek dolandırılmasını konu almıştır. Yargıtay, bu eylemi açıkça TCK 158/1-f kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak değerlendirmiş ve dijital araçların suçun niteliğini değiştirdiği sonucuna varmıştır.
• Yargıtay 23. Ceza Dairesi, 2020/1343 E., 2021/2741 K.: Bu karar, Telegram gibi sosyal medya platformları üzerinden kurulan gruplar aracılığıyla çok sayıda kişiden para toplanarak dolandırıcılık yapılmasına odaklanmıştır. Mahkeme, eylemin örgütlü bir şekilde gerçekleştirildiğine hükmetmiş ve TCK m.220 ile birlikte dolandırıcılık suçunun unsurlarının oluştuğunu belirtmiştir.
• Ceza Genel Kurulu, 2019/448 E., 2021/22 K.: Bu karar, faillerin, mağdurun dijital cüzdanına erişim sağlayarak kripto paralarını çaldığı bir vakayı incelemiştir. Genel Kurul, bu tür eylemlerin bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunu oluşturduğunu teyit etmiştir.
• Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2023/5132 E.: Bu karar, yerel mahkemenin “Kovuşturmaya Yer Yok (KYOK)” kararı vermesini “eksik inceleme” olarak değerlendirmiştir. Yargıtay, soruşturmanın, Binance hesap hareketleri, ilgili IP kayıtları ve siber suçlar birimlerinden alınacak raporlarla genişletilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Bu karar, kripto dolandırıcılığı soruşturmalarında delil toplamanın önemini açıkça göstermektedir.
• Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Ceza Dairesi, 2022/4596 E.: Paribu gibi bir yerel kripto para borsası üzerinden yapılan işlemlerin takip edilmesi ve cüzdan hareketlerinin izlenmesi gerektiği, bu hareketler üzerinden faile ulaşılmadan eksik araştırmayla karar verilmesinin usule aykırı olduğu belirtilmiştir.

---

IV. KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI YÖNTEMLERİ

Kripto para dünyasındaki dolandırıcılıklar, sürekli evrim geçiren ve yatırımcıları farklı şekillerde hedef alan karmaşık yöntemler kullanır. Bu yöntemlerin anlaşılması, mağduriyetlerin önlenmesi için kritik öneme sahiptir.

1. ICO (Initial Coin Offering) Dolandırıcılığı

ICO’lar, yeni bir kripto projesinin sermaye toplamak amacıyla halka açık bir şekilde token satışı yapmasıdır. Dolandırıcılar, bu meşru sistemi kötüye kullanarak sahte projeler yaratır. Genellikle “geleceğin teknolojisi” veya “inanılmaz getiriler” gibi abartılı vaatlerle yatırımcıları çekerler. Bu sahte projeler genellikle şu özelliklere sahiptir:

• Şişirilmiş Vaatler: Projenin teknik altyapısı eksik veya hiç yokken, whitepaper’da (proje belgesi) inanılmaz başarılar vadedilir.
• Anonim veya Hayali Ekipler: Proje ekibinde yer alan kişiler ya sahte profillerdir ya da kimlikleri gizlenmiştir.
• Yetersiz veya Yanıltıcı Yol Haritası: Projenin gelecekteki gelişimine dair somut ve gerçekçi bir plan yoktur.
• Pump and Dump (Şişir ve Sat): Dolandırıcılar, bir coinin fiyatını yapay olarak yükseltmek için sosyal medya ve forumlar üzerinden yoğun bir reklam kampanyası başlatır. Fiyat yeterince yükseldiğinde ise ellerindeki tüm coinleri satarak fiyatın çökmesine neden olur ve piyasadan çekilirler.

2. Phishing (Oltalama) Saldırıları

Phishing, dolandırıcıların sahte web siteleri, e-postalar veya mesajlar aracılığıyla kullanıcıların kişisel bilgilerini, özellikle de kripto cüzdan şifrelerini ve özel anahtarlarını çalmaya çalıştığı bir yöntemdir.

• Sahte Web Siteleri: Dolandırıcılar, popüler kripto borsalarının veya cüzdan sağlayıcılarının web sitelerinin birebir kopyalarını oluşturur. Kullanıcılar, bu sahte sitelere girerek giriş bilgilerini veya özel anahtarlarını girdiklerinde, tüm varlıklarını dolandırıcılara kaptırırlar.
• Sahte E-postalar ve SMS’ler: Kullanıcılara, hesaplarının askıya alındığı veya güvenlik ihlali yaşandığı gibi yanıltıcı bilgiler içeren e-postalar gönderilir. E-postadaki linkler, kullanıcıları yine sahte sitelere yönlendirir.

3. Telegram ve Sosyal Medya Dolandırıcılıkları

Telegram ve diğer sosyal medya platformları, kripto topluluklarının etkileşim kurduğu ana kanallardan biridir. Bu durum, dolandırıcılar için de ideal bir zemin hazırlar.

• Sahte Botlar ve Ticaret Grupları: Dolandırıcılar, yatırımcılara yüksek getiri vaat eden otomatik ticaret botları veya “sinyal grupları” oluşturur. Kullanıcılardan bu gruplara katılmak için ücret talep edilir veya dolandırıcılık amacıyla fon transferi istenir.
• Kimliğe Bürünen Sahte Destek Grupları: Kripto borsalarının veya projelerinin adını kullanarak sahte destek grupları kurulur. Mağdurlardan teknik destek adı altında cüzdan bilgilerini paylaşmaları istenir.
• Ödül ve Çekiliş Dolandırıcılıkları: “Bitcoin çekilişi” veya “Ethereum hediye etkinliği” gibi kampanyalarla kullanıcılar, belirli bir miktar kripto para gönderdiklerinde daha fazlasını alacaklarına inandırılır.

---

V. DAVA SÜRECİ: ŞİKAYET VE DELİL TOPLAMA

Kripto para dolandırıcılığı mağduriyetinde, etkin bir hukuki süreç için ilk adım doğru ve eksiksiz bir şekilde şikayet dilekçesi hazırlamak ve tüm delilleri toplamaktır.

---

SORUŞTURMA SÜRECİNDE TEKNİK DELİLLER VE ANALİZLERİ

Kripto para dolandırıcılığı soruşturmalarının en kritik aşaması, dijital delillerin doğru ve eksiksiz bir şekilde toplanması ve ardından bu verilerin teknik analizden geçirilmesidir. Geleneksel suç soruşturmalarından farklı olarak, bu süreçte Blockchain teknolojisi, on-chain analiz araçları ve uluslararası işbirliği gibi uzmanlık gerektiren yöntemler kullanılır. Mağdurun savcılığa sunduğu her bir dijital kanıt, faillerin kimliklerine ve izledikleri finansal yollara ulaşmada hayati bir rol oynar.

1. Blockchain İşlem Kayıtlarının Takibi ve On-Chain Analizler

Blockchain, kripto para transferlerinin halka açık, değiştirilemez ve şeffaf bir şekilde kaydedildiği dağıtık bir defterdir. Bu sistem, soruşturma makamlarına suçla ilgili en temel verileri sağlar.

• İşlem Kimliği (TxID/Hash): Her kripto para transferi, benzersiz bir işlem kimliği (Transaction ID veya Hash) ile etiketlenir. Bu kimlik, adeta bir dijital parmak izi gibidir. Mağdurun, dolandırıcıya yaptığı transferin TxID’sini savcılığa sunmasıyla, soruşturma resmen başlar. Bu TxID, blockchain gezgini (block explorer) adı verilen web siteleri (örneğin, Etherscan, BscScan, Blockchain.com) üzerinden sorgulanabilir. Bu sorgulama sonucunda, işlemin hangi cüzdan adresinden hangi adrese, ne zaman yapıldığı ve ne kadar kripto para transfer edildiği gibi temel veriler elde edilir.
• Cüzdan Adreslerinin Analizi: Kripto varlıkların transfer edildiği ve saklandığı cüzdan adresleri, soruşturmanın en önemli odak noktasıdır. On-chain analiz uzmanları, dolandırıcının cüzdan adresinden sonra paranın hangi adreslere gönderildiğini (birden fazla katmanlı işlem olabilir) takip eder. Bu takip, fonların aklanması (money laundering) sürecini, yani fonların karıştırılması (mixing services), farklı kripto para birimlerine dönüştürülmesi veya zincirler arası transfer (cross-chain) işlemlerini ortaya çıkarabilir. Bu analizler, suç şebekesinin yapısını ve finansal ağını gözler önüne serer.

2. Merkezi Kripto Borsalarından Veri Toplama ve KYC Analizi

Kripto para dolandırıcılığı vakalarında, failler genellikle çaldıkları kripto paraları nakde çevirmek için merkezi kripto borsalarını (Binance, Paribu, BtcTurk vb.) kullanırlar. Bu borsalar, yasal düzenlemeler gereği KYC (Know Your Customer) prosedürlerine uymak zorundadır.

• Adli Yardım Talebi ve KYC Bilgileri: Soruşturma makamları, bir kripto cüzdan adresinin bir borsaya ait olduğunu tespit ettiğinde, o borsa nezdinde adli yardım talebinde bulunabilir. Bu talep sonucunda borsa, ilgili cüzdan adresini kullanan kişinin kimlik bilgilerini (ad-soyad, TC kimlik numarası, pasaport bilgisi), ikamet adresini, e-posta adresini ve telefon numarasını soruşturma dosyasına sunar. Bu bilgiler, anonim görünen failin kimliğinin tespit edilmesinde en etkili yöntemdir.
• İşlem Logları ve IP Kayıtları: Borsalar, kullanıcıların platformdaki her aktivitesinin (oturum açma, para yatırma/çekme, alım-satım) log kayıtlarını tutar. Soruşturma, bu loglardan elde edilen IP adresleri üzerinden BTK’ya (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) talepte bulunur. BTK, IP adresinin ait olduğu internet servis sağlayıcısından (ISS) ilgili tarihte o IP’yi kullanan abonenin kimlik ve adres bilgilerini ister. Bu süreç, failin fiziksel konumunun ve kimliğinin belirlenmesinde kritik rol oynar.

3. Dijital İletişim Verileri ve Fiziksel Deliller

Dolandırıcılar, mağdurlarla iletişim kurmak için sosyal medya ve mesajlaşma platformlarını aktif olarak kullanırlar. Bu platformlardaki veriler, dolandırıcılık planının ve kullanılan hileli yöntemlerin anlaşılmasında anahtar rol oynar.

• Sosyal Medya ve Mesajlaşma Kayıtları: Telegram, WhatsApp, Discord, Instagram gibi platformlar üzerinden yapılan tüm yazışmalar, sesli mesajlar, paylaşılan görseller ve grup içi sohbet dökümleri delil olarak toplanır. Bu veriler, dolandırıcının mağduru nasıl ikna ettiğini ve hangi vaatlerde bulunduğunu kanıtlar. Bu platformların sunucularından da adli yardım talebiyle log kayıtları ve IP adresleri istenir.
• E-posta ve Sunucu Logları: Sahte yatırım platformları veya ICO projeleri tarafından gönderilen e-postalar, dolandırıcılığın bir parçası olarak delil dosyasına eklenir. Faillerin kullandığı sahte web sitelerinin sunucu log kayıtları, siteye erişim sağlayan IP’leri, domain bilgilerini ve sitenin ne zaman oluşturulduğunu ortaya çıkarabilir.

---

VI. ETKİN PİŞMANLIK VE ZARARIN TAZMİNİ YOLLARI

A. Etkin Pişmanlık Hükümleri (TCK m.168)

Kripto para dolandırıcılığı suçunda sanık, mağdurun zararını eksiksiz bir şekilde gidermesi durumunda etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilir.

• Soruşturma Aşamasında: Sanık, suçun soruşturma aşamasında, yani iddianame düzenlenmeden önce mağdurun zararını tamamen tazmin ederse, cezası üçte iki oranında indirilebilir.
• Kovuşturma Aşamasında: Sanık, suçun kovuşturma aşamasında, yani mahkeme devam ederken mağdurun zararını tamamen tazmin ederse, cezası yarı oranında indirilebilir.

B. Hukuki Yollarla Maddi ve Manevi Zararın Tazmini

Ceza yargılamasına ek olarak, mağdurlar zararının tazmini için hukuk mahkemelerinde de dava açabilir.

• Haksız Fiil Davası: Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) m.49 ve devamı maddeleri uyarınca, dolandırıcılık eylemi bir haksız fiil niteliğindedir. Mağdur, bu fiilden kaynaklanan maddi zararını (kaybedilen kripto paranın o anki Türk Lirası karşılığı, komisyon ücretleri, işlem masrafları vb.) ve manevi zararını (yaşanan psikolojik yıkım, itibar kaybı gibi) talep edebilir. Kripto paranın TL karşılığı, dava tarihindeki güncel kur veya bilirkişi raporuyla belirlenir.

---

VII. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Kripto para dolandırıcılığı, geleneksel suçlardan farklı olarak, hem hukuki hem de teknik açıdan karmaşık bir yapıya sahiptir. Türk hukuku, bu yeni suç tipine karşı mevcut mevzuatı geniş yorumlayarak ve Yargıtay içtihatlarıyla bir boşluk oluşmasını engellemektedir.

Bu tür suçlarla mücadelede etkin bir soruşturma, uzman bilirkişi desteği, delil güvenliğinin sağlanması ve uluslararası işbirliği hayati öneme sahiptir. Mağdurların, durumu en kısa sürede yetkili makamlara bildirmesi ve bir hukuk profesyonelinden destek alması, haklarını koruma ve zararlarını tazmin etme şansını önemli ölçüde artıracaktır.

Son olarak, bu yeni suç tipleriyle daha etkin mücadele edebilmek için, kripto varlıklara ve piyasaya özgü yasal düzenlemelerin yapılması, hem mağduriyetlerin önlenmesinde hem de cezai yaptırımların caydırıcılığında büyük bir rol oynayacaktır.

---