rkiye’de evlilik, pek çok yabancı eş için yalnızca bir hayat arkadaşlığı kurmanın ötesinde, Türk vatandaşlığına giden yolda önemli bir kapı aralamaktadır. Bu durum, kimi zaman uzun vadeli bir hedef olarak görülse de, Türkiye’de kalıcı bir yaşam kurmak isteyenler açısından son derece ciddi bir hukuki adımdır. Ancak bu sürecin, sanıldığı kadar kolay olmadığını ve belirli yasal koşulların titizlikle yerine getirilmesini gerektiren kapsamlı bir inceleme süreci içerdiğini unutmamak gerekir. Türkiye Cumhuriyeti, vatandaşlık haklarını korumak ve olası suistimalleri önlemek amacıyla bu yolu sıkı kurallara bağlamıştır.
1. Genel Şartlar: Mevzuat Kapsamında Vatandaşlık Kriterleri
Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun (TVK) 16. maddesi ile uygulamaya ilişkin yönetmelik hükümleri uyarınca, evlilik yoluyla Türk vatandaşlığına başvuracak yabancı eşin sağlaması gereken birtakım temel koşullar bulunmaktadır. Bu şartlar, evliliğin gerçek ve sürdürülebilir bir aile birliğine dayandığını ortaya koymayı ve kamu menfaatini gözetmeyi amaçlar:
En Az Üç Yıl Süreyle Evli Olmak
TVK’nın 16/1-(a) maddesi gereğince, başvuru tarihinde en az üç yıldır Türk vatandaşı ile evli olunması ve evliliğin fiilen devam ediyor olması başlıca şartlardan biridir. Bu süre, evliliğin kalıcılığına ve ciddiyetine dair bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Süre dolmadan yapılan başvurular genellikle değerlendirmeye alınmaz.
Gerçek ve Sürekli Bir Evlilik İlişkisi
TVK’nın 16/1-(b) maddesi, evliliğin sadece şeklen kurulmuş olmaması, aksine gerçek bir birliktelik taşıması gerektiğini açıkça vurgular. Eşlerin birlikte yaşaması, sosyal ve ekonomik hayatlarını paylaşmaları, samimi bir niyetle evlenmiş olmaları beklenir. Bu kapsamda, aynı adreste ikamet, ortak banka hesapları, fatura kayıtları, mülkiyet belgeleri, sosyal çevre ilişkileri ve varsa çocuklar gibi göstergeler detaylı şekilde incelenir. Sahte evliliklerin engellenmesi, kamu düzeni açısından kritik önemdedir.
Aile Birliği İçinde Yaşam
TVK’nın 16/1-(c) maddesi, başvuranların evliliklerini bir aile birliği çatısı altında uyum içinde sürdürmelerini şart koşar. Bu yalnızca birlikte yaşamakla sınırlı olmayıp, karşılıklı destek, aile yükümlülüklerinin paylaşılması ve toplumsal anlamda bir aile hayatının varlığını da içerir. Boşanma ya da uzun süreli ayrı yaşama halleri bu şartın ihlali sayılır.
Kamu Düzenine ve Güvenliğe Aykırılık Teşkil Etmeme
TVK’nın 16/1-(ç) maddesi uyarınca, başvuran yabancı kişinin Türkiye Cumhuriyeti’nin kamu düzeni veya milli güvenliği açısından herhangi bir tehdit oluşturmaması gerekir. Bu bağlamda, kişinin adli sicil kaydı titizlikle incelenir; terör ya da suç örgütleriyle bağlantısı, yasa dışı faaliyet geçmişi olup olmadığı araştırılır. Güvenlik soruşturmaları bu aşamada belirleyici rol oynar.
2. Başvuru Süreci: Adımlar ve Bürokratik Gereklilikler
Evlilik yoluyla vatandaşlık başvurusu, belirli bir prosedür çerçevesinde yürütülür ve başvuru sahiplerinin dikkatli, eksiksiz şekilde hareket etmesi gerekir.
Başvuru Yeri ve Şekli (Yönetmelik Madde 33)
Başvurular, Türkiye’de ilgili İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine; yurt dışında ise Türk dış temsilciliklerine (büyükelçilik veya konsolosluk) şahsen yapılır. Posta yoluyla yapılan başvurular kabul edilmez. Başvuru, ya şahsen ya da özel vekaletname ile yetkilendirilmiş bir temsilci aracılığıyla gerçekleştirilmelidir.
Gerekli Belgeler (Yönetmelik Madde 34)
Başvuru sırasında sunulması gereken belgeler şunlardır:
- Dilekçe (başvuru formu),
- Son 6 ay içinde çekilmiş 2 biyometrik fotoğraf,
- Yabancı eşin geçerli pasaportu veya kimliği ile noter onaylı Türkçe tercümesi,
- Türk eşin nüfus cüzdanı örneği,
- Uluslararası Evlenme Kayıt Örneği (Formül B) veya evlilik cüzdanı,
- Türk eşin vukuatlı nüfus kayıt örneği,
- Her iki eşin sabıka kayıtları (hem Türkiye’den hem yabancı ülkesinden),
- Yabancı eşin evlenmeden önceki medeni durumunu gösteren belge ve tercümesi,
- Önceki evlilik varsa, boşanma ya da ölüm belgesi,
- Türkiye’de ikamet ediliyorsa geçerli ikamet izni veya yabancı kimlik kartı,
- Ortak yaşamı ve evliliğin gerçekliğini gösteren belgeler (örneğin faturalar, doğum belgeleri, yerleşim belgesi).
Tüm yabancı belgeler, yeminli tercüman çevirisi ve noter onayı ile sunulmalıdır.
İnceleme Süreci ve Mülakatlar
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (NVİGM), başvuru sürecinde evliliğin gerçekliğini teyit etmeye yönelik detaylı bir inceleme yürütür. TVK Uygulama Yönetmeliği madde 35 uyarınca, başvuru sahipleri mülakata çağrılabilir. Çiftlere ortak hayatları, sosyal çevreleri ve gelecek planlarına ilişkin sorular yöneltilir. Gerekirse evde tespit çalışmaları yapılır ve çevreden bilgi toplanır. Bu değerlendirme sonucunda bir rapor hazırlanır.
3. Vatandaşlığa Engel Haller: Reddetme Sebepleri ve Sonuçları
Vatandaşlık başvurusu süreci her zaman olumlu sonuçlanmayabilir. Bazı durumlarda, başvuru reddedilebilir ve hatta yabancı eş hakkında ciddi hukuki yaptırımlar uygulanabilir.
“İyi Niyet” ve Vatandaşlık Hakkının Korunması (TVK Madde 27): Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri ve TVK’nın 27. maddesi uyarınca, eğer evlilik “iyi niyet” esasında, yani samimi bir aile kurma niyetiyle kurulmuşsa ve daha sonra herhangi bir nedenle (örneğin boşanma veya eşin vefatı) sona erse bile, yabancı eşin Türk vatandaşlığı hakkı belirli koşullar altında devam edebilir. Bu durum, evliliğin başından itibaren samimi bir niyetle kurulduğunu ve tarafların gerçekten bir aile birliği oluşturduğunu kanıtlama yükümlülüğünü gerektirir. Örneğin, evlilikten çocuk doğması veya eşin vefatı gibi durumlarda, iyi niyetin ispatlanması halinde, Türk vatandaşlığı hakkı devam edebilir. Ancak, bu durumun da ilgili makamlara bildirilmesi ve kanıtlanması gerekir.
Sahte Evlilik Tespiti ve Başvurunun Reddi: Yapılan kapsamlı incelemeler ve mülakatlar sonucunda evliliğin sahte (muvazaalı) olduğunun tespit edilmesi halinde, TVK’nın 16. maddesinde yer alan “aile birliği içinde yaşama” ve “gerçek evlilik” şartının ihlali nedeniyle vatandaşlık başvurusu kesinlikle reddedilir. Bu durum, başvuru sahibinin vatandaşlık hakkından mahrum kalması anlamına gelir ve bununla birlikte başka hukuki sonuçları da beraberinde getirir. Sahte evlilik, Türk hukukunda ciddi bir suç teşkil edebilir ve Türk Ceza Kanunu kapsamında “resmi belgede sahtecilik” veya “kamu kurumlarını yanıltma” gibi suçlamalara yol açabilir.
V-70 Kodu ve Türkiye’ye Giriş Yasağı: Sahte evlilik tespiti durumunda, yabancı eş hakkında çok ciddi bir yaptırım olan V-70 kodu (sahte evlilik kodu) ile beş yıl süreyle Türkiye’ye giriş yasağı getirilebilir. Bu yasak, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 9. maddesi ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde uygulanır. Kişinin yasal yollarla Türkiye’ye girmesinin uzun bir süre boyunca engellenmesi anlamına gelir ve uluslararası seyahat özgürlüğünü de kısıtlar. Bu durum, sahte evlilik girişimlerinin ne denli ciddi hukuki sonuçlar doğurabileceğinin açık bir göstergesidir.
4.Vatandaşlık Başvurusunun Reddine Karşı Hukuki Yollar
Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Halinde Dava Süreci
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunun reddedilmesi durumunda, yabancı eşin vekili aracılığıyla hukuki yollara başvurma hakkı bulunmaktadır. Bu süreç, İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) çerçevesinde yürütülür.
Karar ve Temyiz Süreci: İdare mahkemesi, davanın sonucunda ya iptal kararını onar ya da iptal talebini reddeder. Eğer mahkeme iptal kararı verirse, idare, mahkeme kararına uygun olarak yeni bir işlem tesis etmek, yani vatandaşlık başvurusunu yeniden değerlendirmek zorundadır. Red kararı verilmesi halinde ise, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Danıştay’da temyiz yolu açıktır. Temyiz başvurusu, kararın hukuka aykırı olduğu iddialarına dayanır ve Danıştay’ın nihai kararını beklemek gerekir.
İdari İşlem ve İptal Davası: Vatandaşlık başvurusunun reddedilmesi, bir idari işlem niteliğindedir. Bu idari işleme karşı, tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde yetkili İdare Mahkemesi’nde iptal davası açılabilir. Dava, İçişleri Bakanlığı aleyhine açılır. Davanın konusu, idari işlemin (başvurunun reddi kararının) hukuka aykırılığının tespiti ve iptalidir.
Dava Dilekçesi ve Gerekçeler: İptal davası dilekçesinde, başvuru sahibinin vatandaşlık şartlarını taşıdığına dair tüm argümanlar ve deliller detaylı bir şekilde sunulmalıdır. Red kararına neden olan gerekçeler çürütülmeli, evliliğin gerçek ve samimi olduğu, aile birliğinin devam ettiği, kamu düzeni ve güvenliği açısından herhangi bir engel bulunmadığı hukuki delillerle ispatlanmaya çalışılmalıdır. Özellikle, sahte evlilik iddiaları varsa, evliliğin iyi niyetli olduğuna dair somut kanıtlar (fotoğraflar, ortak yaşam delilleri, tanık beyanları, banka hesap dökümleri, faturalar vb.) sunulmalıdır.
Mahkeme Süreci: İdare mahkemesi, dava dilekçesini ve ilgili idari belgeleri inceledikten sonra, taraflardan ek bilgi veya belge isteyebilir. Gerekli görülürse duruşma yapılabilir ve tanıklar dinlenebilir. Mahkeme, idari işlemin hukuka uygun olup olmadığını, yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönlerinden bir aykırılık olup olmadığını değerlendirir. Yargılama süreci, delillerin toplanması ve mahkemenin yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Sonuç
Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığı kazanımı, yalnızca duygusal bir bağ değil; ciddi yasal yükümlülükleri de beraberinde getiren bir süreçtir. Bu sürecin karmaşıklığı, mevzuatın çok yönlü yapısı ve incelemelerin ciddiyeti dikkate alındığında, başvuru öncesinden itibaren uzman bir hukuk danışmanından destek alınması, sürecin sağlıklı ve güvenli ilerlemesi açısından hayati önem taşımaktadır.
