Giriş

Ceza hukuku uygulamasında, birden fazla suçtan ceza alan kişilerin cezalarının nasıl infaz edileceği sıkça gündeme gelir. Bu noktada “cezaların içtiması” ve “çözülmesi” kavramları önem kazanır. İçtima, İnfaz Hakimliği’nin birden fazla cezayı tek bir süre olarak toplamasıdır. Çözülme ise bu birleşik yapının sonradan ayrılması anlamına gelir. Bu yazıda, ilgili yasa maddeleri ve Yargıtay kararları doğrultusunda infaz sürecindeki bu iki uygulama ele alınacaktır.

1. Cezaların İçtiması

Türk ceza sisteminde içtima, kesinleşmiş birden fazla cezanın infaz sırasında tek bir bütün hâline getirilmesidir. 5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun 99. maddesi bu konuda temel düzenlemeyi içerir. Bu maddeye göre, cezalar hukuki olarak ayrı varlıklarını korusa da infaz açısından birleştirilebilir. Bu amaçla infaz hâkimliğinden toplama kararı istenir.

Örnek: Bir kişi, hakaret nedeniyle 2 yıl, yaralama nedeniyle 3 yıl hapis cezası almışsa, bu iki ceza 5 yıl olarak birleştirilir ve infaz bu şekilde yürütülür. Ancak affa uğramış ya da zaman aşımına uğramış cezalar birleştirilemez. (Yargıtay Ceza Genel Kurulu 1992/1-65 E.)

1.1 İçtima Süreci ve Yetkili Mahkeme

İçtima kararı, en uzun cezayı veren yer infaz hâkimliğinden istenir. Savcılık, bu hâkimliğe başvurarak karar alınmasını sağlar. Kararın ardından müddetname düzenlenir ve cezaevi işlemleri buna göre yürütülür.

2. Cezaların Çözülmesi

Çözülme, daha önce içtima kararı alınmış cezaların yeniden ayrılmasıdır. Bu işlem genellikle hükümlüye yeni bir ceza verildiğinde devreye girer. Yeni ceza, eski içtima kararına eklenmeden önce mevcut içtima kaldırılır ve tüm cezalar yeniden birleştirilir.

Amaç: Adil ve düzenli bir infaz sistemini sürdürmektir. Aksi halde, yeni cezanın ayrı infazı hükümlünün haklarını zedeleyebilir.

Örnek: Hükümlü hakkında 5 yıllık içtima kararıyla infaz süreci başlamıştır. Daha sonra, yeni bir mahkeme 3 yıl ceza daha verir. Bu durumda içtima kararı çözülür, tüm cezalar tekrar toplanır ve yeni infaz süresi belirlenir.

Uygulama: Yeni ceza kesinleştiğinde savcılık, çözülme talebiyle infaz hâkimliğine başvurur. Hâkimlik, ceza kayıtlarını ve süreleri inceleyerek karar verir. Yeni içtima kararına göre infaz devam eder.

3. Koşullu Salıverilme Sonrası Yeni Cezalar

Koşullu salıverilme, hükümlünün cezasının bir bölümünü çektikten sonra kalan süreden muaf tutulmasıdır. Ancak bu durumdan sonra yeni bir ceza verilirse, bu ceza ayrı infaz edilir. Daha önceki ceza ile birleştirilmez.

Örnek: 5 yıl hapis cezası olan hükümlü, 2 yıl 6 ayını infaz ettikten sonra şartlı tahliye olur. Daha sonra 3 yıl ceza alır. Bu yeni ceza, eski cezayla içtima edilmeden infaz edilir.

4. Adli Para Cezaları ve Hapis Cezaları

Adli para cezası ve hapis cezası doğrudan birleştirilemez. Ancak ödenmeyen adli para cezası hapse çevrilmişse, bu yeni hapis cezası diğer cezalarla birlikte toplanabilir.

Örnek: Bir kişi adli para cezasını ödemez ve bu ceza 1 yıl hapse çevrilir. Aynı kişinin 2 yıl da başka bir suçtan hapis cezası vardır. Bu durumda toplam 3 yıl olarak infaz edilir.

Sonuç

İçtima ve çözülme, ceza infaz hukukunun temel taşlarındandır. 5275 sayılı Kanun’un 99. maddesi, cezaların ayrı ayrı varlığını korurken, infaz açısından birleşmelerine izin verir. Bu mekanizma infaz sürecini düzenli ve adil kılar. Yeni cezalar geldiğinde çözülme işlemiyle sistem güncellenir. Koşullu salıverme sonrası verilen cezaların ayrı infaz edilmesi, infazın hukuki istikrarını korur. Ödenmeyen para cezalarının hapse çevrilmesi durumunda ise birleşik infaz mümkün hâle gelir. Tüm bu süreçlerde infaz hâkimlikleri ve savcılıklar uyum içinde çalışmalıdır.