TCK m.84 – İntihara Yönlendirme Suçu

GİRİŞ

Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesi, bir kişinin intihar etmesine neden olan veya bu yönde etkide bulunan davranışları suç saymaktadır. Bu suç, toplumun temel değerlerinden biri olan insan hayatının kutsallığını ihlal ettiği için önemli bir ceza normudur. İntihara yönlendirme suçu, genellikle kişinin bir başka kişiyi intihar etmeye teşvik etmesi ya da intihar eylemini gerçekleştirmesi için yardımcı olması durumunda gündeme gelir. Ancak, suçun kapsamı yalnızca fiziksel yardım sağlamakla sınırlı değildir. Aynı zamanda psikolojik baskı, tehdit veya manipülasyon da intihara yönlendirme suçunu oluşturabilir.

Mevzuat

Madde 84- (1) Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren ya da başkasının intiharına herhangi bir şekilde yardım eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) İntiharın gerçekleşmesi durumunda, kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (Mülga ikinci cümle: 29/6/2005 – 5377/10 md.)

(4) İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan veya ortadan kaldırılan kişileri intihara sevk edenlerle cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur edenler, kasten öldürme suçundan sorumlu tutulurlar.

TCK’nın 84. maddesi, suçu farklı aşamalara ve ağırlık derecelerine göre kategorize etmektedir. Maddenin ilk fıkrası, intihara azmettiren, teşvik eden, intihar kararını kuvvetlendiren veya intihara herhangi bir şekilde yardım eden kişilere 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngörmektedir. Bu yaptırım, intihar eyleminin gerçekleşip gerçekleşmemesine bakılmaksızın uygulanır. Ancak, maddenin ikinci fıkrasına göre, eğer intihar eylemi gerçekleşirse, failin cezası 4 yıldan 10 yıla kadar hapse yükseltilir. Bu ayrım, suçun sonucunun ciddiyetine verilen önemi vurgulamaktadır.

Maddenin üçüncü fıkrası, bu suçun kamuya açık alanlarda işlenmesini ayrı bir suç tipi olarak ele alır. Başkalarını intihara alenen teşvik eden kişi, 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu düzenleme, özellikle internet ve sosyal medya gibi geniş kitlelere ulaşan platformlarda intihar teşvikini engellemeyi amaçlamaktadır. TCK 84. maddenin dördüncü fıkrası ise, en ağır cezai yaptırımı gerektiren durumlara ilişkindir. Eğer fail, fiilinin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan kişileri intihara sevk etmişse veya cebir veya tehdit kullanarak birini intihara zorlamışsa, bu durum kasten öldürme suçu olarak kabul edilir ve buna göre cezalandırılır. Bu, mağdurun kendi iradesiyle karar veremediği durumlarda, eylemin bir cinayetle eşdeğer tutulduğunu gösterir.

Suçun Kapsamı ve Unsurları

İntihara yönlendirme suçu, sadece fiziksel yardım sağlamakla sınırlı değildir; psikolojik baskı, manipülasyon ve tehdit gibi eylemleri de kapsar. Bir kişiyi “intihar etmelisin” diyerek cesaretlendirmek veya ona intihar için gerekli araçları temin etmek bu suçun tipik örnekleridir. Aynı zamanda, “eğer intihar etmezsen seni terk ederim” gibi ifadelerle birini duygusal olarak manipüle etmek de suçun bir parçası olarak değerlendirilebilir. Ancak, “gelmezsen intihar ederim” gibi pasif tehditler, suçun fiilini oluşturmadığı için cezai sorumluluk doğurmaz.

Suçun oluşması için belirli unsurların bir araya gelmesi gerekir. İlk olarak, bir teşvik veya yardım eyleminin bulunması şarttır. Bu, doğrudan bir eylemle (örneğin, intihar aracı sağlamak) veya dolaylı bir şekilde (örneğin, psikolojik baskı kurmak) gerçekleştirilebilir. İkinci olarak, suçun başkasına karşı işlenmesi gerekmektedir. Bir kişinin kendi iradesiyle intihar etmeye karar vermesi ve bu eylemi gerçekleştirmesi, bu suçun kapsamına girmez. Son olarak, failin bu eylemi niyetli bir şekilde, yani karşıdaki kişiyi intihara yönlendirmek veya bu eylemi kolaylaştırmak amacıyla gerçekleştirmiş olması zorunludur.

İntihara Yönlendirme Suçu Kapsamında Değerlendirilen Eylemler

·  İntihara Teşvik (Psikolojik Baskı):
Bir kişi başka birine intihar etmesi gerektiğini söyleyebilir veya başkasının intiharı konusunda cesaretlendirici bir davranışta bulunabilir. Bu tür psikolojik baskılar, intihara yönlendirme suçunu oluşturur.

·  Yardım Etme (İntiharın Gerçekleşmesi İçin Yardımcı Olma):
Başkasının intihar etmesini sağlamak için maddi veya manevi yardımda bulunmak, örneğin intihar için gerekli araçları temin etmek veya intihar sürecine yardımcı olmak da bu suç kapsamına girer.

·  Tehdit ve Manipülasyon:
İntihara yönelik tehditler, örneğin “Eğer intihar etmezsen seni terk ederim” gibi ifadelerle bir kişiyi intihara teşvik etmek de bu suç kapsamında değerlendirilebilir. Ancak “gelmezsen intihar ederim” gibi söylemler de kişinin bu eylemi gerçekleştirmemesi (pasif hareket) suç oluşturmaz.

·  İntihara Yönlendirme İçin Bilgi Vermek:
İnternet veya sosyal medya üzerinden intihara dair yöntemleri açıklamak, bu konuda bilgi paylaşmak veya insanları intihara teşvik etmek de suç olarak kabul edilir.

Suçun Unsurları ve Cezası

İntihara yönlendirme suçunun oluşabilmesi için belirli şartların sağlanması gerekir:

1. Teşvik veya Yardım Eylemi:
   Kişinin bir başka kişiyi intihar etmeye teşvik etmesi veya ona yardımcı olması gereklidir. Bu, doğrudan eylemle olabilir (örneğin, intihar için bir aracın temin edilmesi) veya dolaylı olarak psikolojik bir baskı oluşturma şeklinde olabilir (örneğin, “bu dünyada hiç bir şeyin değeri yok” gibi yorumlarla birini intihara yönlendirme).
2. Başkası Tarafından Yapılması:
   Bu suç, yalnızca başkasının intihara teşvik edilmesi ya da bu süreçte yardımcı olunması durumunda gerçekleşir. Kişinin kendisine intihar etmeye karar vermesi ve bu kararı yalnızca kendi iradesiyle uygulaması, intihara yönlendirme suçunu oluşturmaz.
3. Niyet (Özellikle Teşvik Etme):
   İntihara teşvik veya yardım etme amacıyla bir eylemde bulunulması gerekir. Failin amacı, başkasını intihara zorlamak ya da bu eylemi gerçekleştirmesini sağlamaktır. Bu durumda, failin kötü niyetli olduğu kabul edilir.

İntihara Yönlendirme Suçu ile İlgili Yargıtay Kararları

Yargıtay, intihara yönlendirme suçuna ilişkin bir dizi karar vermiştir. Bu kararlar, suçun kapsamını, failin sorumluluğunu ve cezai sonuçlarını netleştirici nitelikte olmuştur.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu Dosya No: 2019/1-455 E.

“Maktulün evde tek başına bulunduğu sırada halasının eşi olan tanığın eve geldiği, tanığın maktulün elinden tutarak boynundan öpmeye çalıştığı, bu sırada eve gelen sanığın, tanığı kız kardeşi maktulü öperken görmesi üzerine bağırdığı ve tanıkla tartışmaya başladığı, ardından kız kardeşi maktulü dövdüğü ve maktule “Korthion M” isimli tarım ilacını vererek “Bu ilacı iç, öl” dediği, bunun üzerine maktulün, 3 yaşındaki kız kardeşi ile evin alt katına indiği ve sanıktan aldığı tarım ilacından içtiği, kısa bir süre sonra midesi bulanmaya başlayan maktulün kustuğu ve baygınlık geçirdiği, tanığın 112’yi arayarak durumu bildirdiği, eve gelen ambulansla tanıklar eşliğinde maktulün Devlet Hastanesine götürüldüğü, hastane polisi tarafından maktulün vekili eşliğinde ifadesinin alındığı, bir süre sonra durumu kötüleşen maktulün Eğitim ve Araştırma Hastanesine kaldırıldığı, yoğum bakımda tedavi altına alınan maktulün 25.02.2013 tarihinde insektisit zehirlenmesi sonucu öldüğü olayda; sanığın aşamalardaki istikrarlı savunması, tanık anlatımları, maktulün vücudunda meydana gelen yaralanmalarının hafif nitelikte oluşu, sanığın maktulü ilaç içmesi için tehdit ettiğine dair herhangi bir iddianın bulunmaması, maktulün, sanığın olmadığı bir ortamda kendi iradesiyle tarım ilacı içtiğinin anlaşılması karşısında; sanığın maktulü intihara zorlamak amacıyla onu darbettiğine dair her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı deliller bulunmaması nedeniyle sanığın eyleminin TCK 84/1-2. maddesi kapsamında intihara azmettirme suçunu oluşturduğu kabul edilmelidir.”

Yargıtay 1. Ceza Dairesi Dosya No: 2019/1885 E.

“Sanıklarla herhangi bir husumeti saptanamayan üç gizli tanığın birbirini doğrulayan ve olayın oluşuna uygun anlatımları, sanığın bir neden yokken çok kısa bir süre sonra koşarak ve dağ yolundan eve gelip maktulle tartışması ve onu darp etmesi, sanığın üç saati aşkın bir süre nerede olduğunu ve ne yaptığını tam olarak açıklayamaması ancak kamera görüntüleri ve tanık anlatımlarından evde olduğunun anlaşıldığı, yine sanığın olaydan önce komşuya nane satmaya gittiği yönündeki savunmasının da gerçeği yansıtmadığı, evdeki gazlı ocağın maktul öldükten sonra açıldığının sabit olduğu, sanığın maktulün ölümünden sonra gece geç vakitte kızım geldi görmeye gelin diyerek komşularını evine davet etmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğu, maktulün bir ay kalmasına rağmen intihar etmeyip eve gelir gelmez intihar etmesinin inandırıcı olmadığı, kaldı ki intihar etme niyeti olsaydı ‘biliyorum siz beni öldüreceksiniz”demeyeceği, sanıkların maktule yönelik davranışları ve maktulün olaydan önce sarf ettiği sözler, tüfeğin maktulün yanında veya önünde değilde arkasında bulunmuş olması sanıkların evin içinde maktulle birlikte iken silah sesinin gelmiş olması ve diğer deliller bir bütün olarak değerlendirildiğinde, sanıkların bizzat tarım ilacını içirmemiş ve tüfeği ateşlememiş olmaları kabul edildiğinde dahi maktulü intihara zorladıklarının kabulü gerektiği, eylemlerinin cebir veya tehdit kullanmak suretiyle kişileri intihara mecbur etme olduğu ve TCK 84/4. maddesinin yollamasıyla kasten öldürme suçundan cezalandırılmalarına karar verilmesi gerektiği halde beraatlerine karar verilmesi, bozmayı gerektirmiştir.“

Sonuç ve Değerlendirme

İntihara yönlendirme suçu, hem insan hayatını tehlikeye atan hem de toplumsal olarak ciddi sonuçları olan bir suçtur. Türk Ceza Kanunu, bu tür suçların önlenmesi amacıyla, başkalarını intihara yönlendirme, teşvik etme ya da yardım etme eylemlerini suç sayarak cezalandırmaktadır. Bu suç, mağdurun hayatını tehlikeye sokmanın ötesinde, toplumsal bir sorumluluğu yerine getirmemek anlamına gelir. Dolayısıyla, hem failin hem de mağdurun psikolojik durumu, suçun değerlendirilmesinde ve cezanın belirlenmesinde büyük rol oynar.

Yargıtay, intihara yönlendirme suçlarını değerlendirirken failin suçu nasıl işlediği, mağdurun durumu ve sonucun ciddiyetini dikkate alarak cezaları belirlemektedir. Bu suç, ciddi bir cezai sorumluluk doğurur ve mağdurun hayati risk taşıyan bir duruma girmesi nedeniyle suçun cezai yaptırımı oldukça önemlidir.