Giriş

Türkiye’de, trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini artırmak amacıyla çeşitli uygulamalar yürütülmektedir. Bu uygulamalardan biri de, Fahri Trafik Müfettişleri (FTM) tarafından yapılan denetimlerdir. Fahri Trafik Müfettişleri, gönüllü olarak trafik düzeninin sağlanmasına yardımcı olmakta, trafik kurallarına aykırı davranışları tespit ederek cezai işlem uygulamaktadırlar. Ancak, zaman zaman bu cezaların haksız yere uygulandığına dair şüpheler ortaya çıkabilmektedir. Bu noktada, trafikte ceza uygulanan kişilerin bu cezalara karşı nasıl itiraz edebileceği ve hangi hukuki yolları izleyebileceği önemli bir konu haline gelmektedir.

Fahri Trafik Müfettişi Kimdir?

Fahri Trafik Müfettişi, kamu güvenliği ve trafik düzeninin sağlanmasına katkıda bulunmak amacıyla gönüllü olarak görev yapan kişilerdir. Genellikle trafik eğitimi almış, trafik kurallarına hakim olan ve belirli bir eğitim sürecini tamamlayan bu kişiler, resmi trafik denetimlerini destekler. Fahri Trafik Müfettişlerinin en önemli görevlerinden biri, trafik kurallarına uymayan sürücüler hakkında rapor tutmak ve gerektiğinde ceza kesmektir. Bu ceza, trafik kurallarına aykırı hareket eden kişilere yazılı olarak bildirilir ve cezanın ödenmesi beklenir.

Fahri Trafik Müfettişinin Ceza Yazma Yetkisi

Fahri Trafik Müfettişleri, trafik denetimi yapmak ve trafik kurallarına aykırı davranan sürücülere ceza yazmak konusunda bazı yasal yetkilere sahiptir. Ancak, Fahri Trafik Müfettişlerinin yazdığı cezalar, tam olarak emniyet mensuplarının düzenlediği cezalarla aynı etkiye sahip değildir. FTM’ler, trafik cezası yazarken sadece bir rapor tutarlar ve bu rapor, polis veya trafik zabıtasının onayına sunulmalıdır. Yani, Fahri Trafik Müfettişi tarafından yazılan ceza, resmi olarak geçerli olabilmesi için ilgili trafik otoritesinin onayını almalıdır.

Fahri Trafik Müfettişinin Düzenlediği Ceza Nasıl İtiraz Edilir?

Fahri Trafik Müfettişi tarafından düzenlenen cezalara karşı itiraz etmek mümkündür. Trafik cezalarına itiraz süreci, genel olarak şu aşamalardan oluşur:

  1. İtirazın Yapılması:
    • Fahri Trafik Müfettişi tarafından verilen cezalara karşı, cezayı yazan yetkiliden, yani trafik zabıtasından veya ilgili yerel belediyeden itiraz yapılabilir.
    • İtirazlar, 15 gün içinde yazılı olarak yapılmalıdır. Bu süre, cezanın tebliğinden itibaren başlar.
  2. İtirazın İlgili Makama Sunulması:
    • Eğer trafik komisyonu tarafından yapılan itiraz değerlendirmesi sonuç vermezse, sürücü, Sulh Ceza Mahkemesi’ne başvurabilir. Mahkeme, trafik cezasının hukuki geçerliliğini inceleyerek karar verir.
  3. Yargı Yolu:
    • Sulh Ceza Mahkemesi’ne yapılan başvuru sonucunda karar kesin olarak verilmektedir. Bu karara karşı Yargıtay’a kanun yararına bozma başvurusunda bulunulabilir.

İtiraz Sebepleri

Fahri Trafik Müfettişi tarafından verilen bir cezaya itiraz etmek için çeşitli sebepler olabilir. Bunlar arasında:

  • Haksız Ceza: Trafik kuralına uyulduğu halde yanlışlıkla ceza yazılması.
  • Hatalı Tespit: Trafik kurallarına aykırı bir hareketin görülmemiş veya yanlış bir şekilde algılanmış olması.
  • Cezanın Hatalı Kesilmesi: Ceza miktarının ya da türünün yanlış olması.
  • Trafik Kuralının Yanlış Uygulanması: Trafik kuralının yanlış bir şekilde yorumlanması ya da uygulanması.

Bu sebeplerle, cezaya itiraz etmek isteyen kişi, olayın detaylarını göz önünde bulundurarak itirazını gerekçelendirebilir.

İtiraz Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

İtiraz sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

  1. Belgelendirme: Cezaya itiraz edilirken, cezaya neden olan durumun haksız olduğunu kanıtlayan belge ve deliller sunulmalıdır. Örneğin, trafik ışığının yeşil olduğu, aracın park yasağı olmayan bir alanda durduğu gibi kanıtlar itiraza eklenebilir.
  2. Zamanında İtiraz: Cezaya karşı itiraz, belirtilen süre içinde yapılmalıdır. Bu süre geçtikten sonra yapılan itirazlar dikkate alınmayabilir.
  3. İtirazın Uygun Makama Yapılması: İtirazın doğru makama yapılması önemlidir. Yanlış yere yapılan itiraz, sürecin uzamasına ve itirazın geçersiz olmasına yol açabilir.
  4. Hukuki Yardım: Eğer ceza ciddi bir meblağa sahipse ya da itiraz süreci karmaşık görünüyorsa, hukuki bir danışmandan ya da avukattan yardım almak faydalı olabilir.

Örnek Yargıtay Kararları

Dosya kapsamına göre; olay günü fahri trafik müfettişi tarafından kabahatlinin aracının geçiş güzergahına park edilmesi nedeniyle trafik kural ihlali tespit tutanağının tanzim edildiği, anılan tespit tutanağına istinaden trafik idari para cezası karar tutanağı düzenlendiği, fahri trafik müfettişi tarafından düzenlenen tutanakta ihlalin gerçekleştiği olay tarihinin 14/04/2018 Çarşamba olarak gösterildiği, ancak 14/04/2018 tarihinin Cumartesi gününe denk geldiği, ayrıca bahse konu tutanakta aracın markasının “Fiat Ford” olarak belirtilmesi karşısında Bolu Ceza İşlemleri Büro Amirliğinince düzenlenen tutanakta ise aracın markasının “Tofaş Fiat” ve cinsinin de “Sedan” olarak belirtildiği, bu kapsamda iki tutanak arasında çelişki bulunduğu ve kabahatlinin aracının olay günü Bursa ilinde olmadığına dair itirazının anılan çelişki de göz önünde bulundurulduğunda kabul edilebilir olduğu cihetle, kabahatli hakkında verilen bahse konu cezaya yönelik başvurunun kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla, gereği görüşülüp düşünüldü;

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, Bursa 3. Sulh Ceza Hakimliğinin 18/10/2018 tarihli ve 2018/4462 değişik iş sayılı kararının CMK’nin 309/4-d maddesi uyarınca KANUN YARARINA BOZULMASINA (Yargıtay 19. Ceza Dairesi 2019/8383 E. 2020/6353 K. Sayılı İlamı)

Cumhuriyet savcısı olan muterize kırmızı ışık ihlâli yapmak eyleminden dolayı aracın tescil plakasına idari para cezası uygulandığı olayda, araç sürücüsünün yüzüne karşı ceza verilmediğinden, görevlilerin araç sahibinin hâkim veya savcı olduğunu bilemeyeceklerinden, başvurunun reddine karar verilmiş ise de, başta bilinmese dahi, artık itiraz eden kişinin hukuki konumunun öğrenildiği, muterizin hâkim olduğunun anlaşılması sebebiyle, başvurunun kabul edilerek idari para cezası karar tutanağının iptali ile gereğinin takdir ve ifası için evrakın ilgilinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine karar verilmesi gerekir. (Yargıtay 7. Ceza Dairesi 2013/23580 E. ve 2014/3023 K. Sayılı İlamı)

Dava, 2918 Sayılı Kanun’un 56. maddesine muhalefet eylemi hakkındadır.

5326 SK m.22/4 ile kabahatler bakımından yetki yönünden 5271 SK yetki kurallarına atıf yapıldığı, anılan Kanun m.12/1’de “Davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine aittir.” şeklinde olduğu cihetle, her ne kadar kabahatli hakkındaki idari para cezası, hatalı olarak, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Fahri Trafik Müfettişliği Büro Amirliği tarafından uygulanmış ve daha önce Dairenin kararında işaret edilen husus kanun yararına bozma istemine konu edilmemiş ise de anılan düzenlemeler çerçevesinde, kabahatin işlendiği yer Ankara olduğundan, başvuruyu inceleme görev ve yetkisinin Ankara Sulh Ceza Hakimliklerinde olduğu anlaşılmış olup, istemin reddine karar vermek gerekmiştir.

Kanun yararına bozma müessesesinin uygulanmasında, 5271 SK m.309/3’te “Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse, karar veya hükmü kanun yararına bozar.” şeklindeki düzenleme esas alınarak, kanun yararına bozma incelemesinin, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının ihbarnamesindeki istem ve gerekçe ile sınırlı olduğu cihetle, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının ihbarnamesindeki talep yerinde görüldüğünden istemin kabulüne karar vermek gerekmiştir. (Yargıtay 7. Ceza Dairesi 2023/6647 E. ve 2023/5072 K. Sayılı Kararı)

Sonuç ve Değerlendirme

Fahri Trafik Müfettişleri, trafik düzenini sağlama konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, bu müfettişlerin düzenlediği cezalar zaman zaman haksız yere yazılabilmektedir. Bu durumda, sürücüler itiraz hakkına sahiptir ve çeşitli yasal yollarla cezaya karşı savunmalarını yapabilirler. Trafik cezalarına itiraz süreci, belirli bir prosedür takip edilerek yapılmalıdır. İtiraz sürecinde, gerekçelerin ve belgelerin doğru şekilde sunulması, itirazın başarılı olma ihtimalini artırır.