İşyerlerinde alkol veya uyuşturucu madde kullanımı, hem çalışanın performansını hem de işyerindeki güvenliği olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, çalışanın davranışları, diğer çalışanlar ve işyerindeki genel ortam üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir. Bu tür durumlar, iş sözleşmesinin feshi için haklı bir neden olabilir. Ancak, alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle iş akdinin feshi, hem işçinin hem de işverenin hakları açısından dikkatle ele alınması gereken bir durumdur.

Türk iş hukuku, işyerinde alkol ve uyuşturucu kullanımının iş sözleşmesinin feshine yol açıp açamayacağı konusunda belirli kurallar ve ilkeler belirlemiştir. Bu tür bir fesih, genellikle derhal fesih (işçinin haklı sebeple iş sözleşmesini feshetmesi) veya işverenin haklı nedenle feshi kapsamında değerlendirilebilir.

Alkol ve Uyuşturucu Kullanımının İş Akdine Etkisi

1. İş Kanunu’na Göre Alkol ve Uyuşturucu Kullanımı

Türk iş hukukunda, alkol veya uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğrudan bir düzenleme bulunmamakla birlikte, genel çerçevede işyerindeki düzeni bozucu davranışlar iş sözleşmesinin feshi için haklı bir sebep oluşturabilir. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işverenin işçiyi işten çıkarması için haklı fesih gerekçelerinin varlığı gerekir. Alkol veya uyuşturucu kullanımı da bu gerekçelerden biri olabilir.

2. Alkol ve Uyuşturucu Kullanımının İş Güvenliğine Etkisi

İşyerlerinde alkol veya uyuşturucu kullanımı, işyerindeki güvenliği doğrudan etkileyebilir. Özellikle tehlikeli işlerde çalışan işçiler, alkol veya uyuşturucu madde kullanarak işyerine geldiğinde hem kendi sağlıklarını hem de diğer çalışanların güvenliğini riske atabilirler. Bu durum, işveren için önemli bir endişe kaynağıdır. Ayrıca, bu tür davranışlar iş yerindeki verimliliği de olumsuz yönde etkileyebilir.

  • İş Güvenliği ve Alkol/Uyuşturucu Kullanımı: Özellikle makine ve teçhizat kullanımının söz konusu olduğu işlerde, alkol ve uyuşturucu kullanımı ciddi kazalara yol açabilir. Dolayısıyla, işverenin işyerindeki güvenliği sağlamak amacıyla, bu tür davranışları engellemesi gerekir.

3. Alkol ve Uyuşturucu Kullanımının İşyerindeki Davranışlar Üzerindeki Etkisi

Alkol ve uyuşturucu kullanımı, işçinin davranışlarını değiştirebilir ve bu durum işyerindeki huzuru bozabilir. Örneğin, işçinin agresifleşmesi, çalışma arkadaşlarıyla çatışma yaşaması veya işyerine karşı ilgisini kaybetmesi gibi olumsuz etkiler görülebilir.

  • Disiplin İhlalleri: İşyerindeki davranış kurallarına aykırı hareketler, işverenin iş sözleşmesini haklı olarak feshetmesine yol açabilir. Alkol veya uyuşturucu etkisi altında çalışanın bu tür davranışları sergilemesi, işyerinde iş disiplininin bozulmasına neden olabilir.

İş Akdinin Feshi Durumları

Alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle iş sözleşmesinin feshi, işverenin haklı feshi olarak kabul edilir. İşverenin, işçinin alkol veya uyuşturucu madde kullandığı gerekçesiyle iş sözleşmesini feshetmesi için aşağıdaki durumlar söz konusu olabilir:

1. Haklı Nedenle Fesih (İşverenin Feshi)

4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendi, işçinin işyerine sarhoş olarak gelmesi veya işyerinde alkol ya da uyuşturucu madde kullanması durumunda işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceğini açıkça belirtmektedir. Bu halde işçi kıdem ve ihbar tazminatı alamaz.

Bu düzenleme, işçinin alkol veya uyuşturucu kullanmasının iş güvenliğini tehlikeye atmasının yanı sıra, işverenin diğer çalışanların güvenliğini sağlama yükümlülüğünü de dikkate almaktadır. Ancak, işverenin fesih hakkını kullanabilmesi için şu şartların oluşması gerekir:

  • İşyerinde Alkol veya Uyuşturucu Madde Kullanımının Belirtileri: İşverenin, işçinin alkol veya uyuşturucu kullanımı ile ilgili somut delillere sahip olması gerekir. Bu deliller, işçinin sarhoş olduğu bir durumda çalışma yapması veya uyuşturucu madde kullanırken tespit edilmesi gibi durumlar olabilir. Ancak işin niteliği gereği çalışanın alkol alması(gece hayatı sektörü v.b.) ya da iş yemeğinde alkol kullanılması gibi hallerde halinde işveren iş akdini sona erdiremez.
  • İşyerinde Güvenlik Riski Yaratmak: Alkol veya uyuşturucu kullanımı, işyerindeki güvenliği tehdit ediyorsa ve bu tehdit ciddi bir tehlike arz ediyorsa, işveren iş sözleşmesini feshedebilir. Özellikle tehlikeli işlerde çalışan işçilerde bu durum büyük önem taşır.
  • Disiplin İhlalleri ve Davranışsal Sorunlar: Alkol ve uyuşturucu kullanımı nedeniyle işçinin iş yerindeki disiplin kurallarını ihlal etmesi, işverenin fesih hakkını kullanmasını haklı kılabilir. Örneğin, çalışanın işyerinde agresifleşmesi veya diğer çalışanlarla kavga etmesi durumunda işverenin fesih hakkı doğar.

2. İşçinin Feshi (Derhal Fesih Hakkı)

Bir işçi, alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle işyerinde olumsuz bir durumda çalışmaya devam etmek istemediği takdirde, iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Ancak, işçinin derhal fesih hakkı, belirli şartlara bağlıdır. İşçinin alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi için:

  • Sağlık Durumunun Etkilenmesi: İşçi, alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle psikolojik veya fiziksel sağlığına zarar verildiğini düşünüyorsa, bu durum fesih için haklı bir neden oluşturabilir. Örneğin, işçi, bağımlılık nedeniyle işyerinde verimli çalışamayacak duruma gelirse, iş sözleşmesini feshedebilir.
  • İşyerindeki Sağlık ve Güvenlik Koşullarının Tehlikeye Girmesi: Eğer işyeri, alkol veya uyuşturucu kullanımı nedeniyle çalışanın sağlığına zarar veriyorsa veya güvenliğini riske atıyorsa, işçi de derhal fesih hakkını kullanabilir.

Sonuç

Alkol ve uyuşturucu kullanımı nedeniyle iş akdinin feshi, her iki taraf için de önemli sonuçlar doğurabilen bir durumdur. İşveren, işyerindeki güvenliği sağlamak ve verimliliği korumak amacıyla bu tür durumları fesih sebebi olarak gösterebilir. Ancak, fesih işleminin hukuki geçerliliği için somut deliller ve uygun bir izleme süreci gereklidir. İşçi, sağlığı ve güvenliği açısından bu tür durumlar nedeniyle iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Hem işçilerin hem de işverenlerin, alkol ve uyuşturucu kullanımıyla ilgili hakları ve sorumlulukları konusunda dikkatli olmaları gerekir.