Gözaltı, suç şüphesiyle yakalanan bir kişinin, soruşturma sürecinde belirli bir süreliğine kolluk kuvvetleri tarafından alıkonulması işlemidir. Bu süreç, kişinin suç işlediğine dair yeterli delil bulunması durumunda tutuklamaya dönüşebilir, aksi halde ise kişi serbest bırakılır. Gözaltı kararı, bir kişinin suç işlediğine dair makul şüphe bulunması ve soruşturma için zorunlu olması durumunda, Cumhuriyet savcısı tarafından verilir. Bu karar, keyfi olarak değil, yasal dayanaklara ve mevcut delillere dayanarak verilir.

Gözaltının Amacı

  • Soruşturmanın yürütülmesi: Şüphelinin ifadesi alınır, deliller toplanır ve suçun aydınlatılmasına yönelik diğer işlemler gerçekleştirilir.
  • Kaçışın önlenmesi: Şüphelinin delilleri karıştırması veya yargıdan kaçması engellenir.
  • Toplum güvenliğinin sağlanması: Suç işleyenlerin yakalanması ve cezalandırılmasıyla toplum güvenliği sağlanır.

Gözaltı Süresi

Gözaltı süresi, genellikle 24 saat ile sınırlıdır. Ancak, bazı özel durumlarda bu süre uzatılabilir.

Normal Durumda:

  • 24 Saat: Genellikle bir kişi, suç şüphesiyle gözaltına alındığında en fazla 24 saat gözaltında tutulabilir. Bu süre içerisinde şüphelinin ifadesi alınır, deliller toplanır ve soruşturma başlatılır.

Özel Durumlarda:

  • Toplu Suçlar: Toplu olarak işlenen suçlarda (örneğin gösteriler, olaylar vb.), delillerin toplanmasının zor olması veya şüpheli sayısının çokluğu gibi durumlarda, Cumhuriyet savcısı gözaltı süresini her defasında bir gün olmak üzere en fazla 3 gün daha uzatabilir. Yani toplamda 4 güne kadar çıkabilir.
  • Diğer Özel Durumlar: Kanunda belirtilen diğer özel durumlarda da gözaltı süresi uzatılabilir. Ancak bu uzatmalar, istisnai durumlar içindir ve keyfi olarak yapılamaz.
  • Zorunlu Süre: Gözaltına alınan kişinin en yakın hakim veya mahkemeye sevk edilmesi için geçen süre de gözaltı süresine dahildir. Ancak bu süre, genellikle 12 saati geçemez. Uygulamada kişinin gözaltı sonrası adliyeye sevk işlemlerine “mevcutlu” denilmektedir.

.Gözaltı İşlemi Nasıl Gerçekleşir?

  1. Yakalama: Şüpheli, kolluk kuvvetleri tarafından yakalanır.
  2. Gözaltına alma kararı: Cumhuriyet savcısı, gözaltı kararı verir.
  3. Gözaltı işleminin bildirilmesi: Şüpheliye gözaltına alındığı ve hakları hakkında bilgi verilir.
  4. İfade alınması: Şüphelinin ifadesi alınır.
  5. Serbest bırakma veya tutuklama: Soruşturmanın sonunda şüpheli serbest bırakılır veya tutuklanır.

Gözaltı Hakları

Gözaltına alınan her kişinin bazı hakları vardır:

  • Avukat tutma hakkı: Gözaltına alınan kişi, hemen bir avukat tutma hakkına sahiptir.
  • Sağlık hizmeti alma hakkı: Gözaltında olan kişi, sağlık sorunları yaşarsa sağlık hizmeti alma hakkına sahiptir.
  • Aile üyelerine haber verme hakkı: Gözaltına alınan kişi, aile üyelerine haber verme hakkına sahiptir.

Gözaltı ile İlgili Önemli Noktalar

  • Gözaltı keyfi olamaz: Gözaltı, sadece suç şüphesi üzerine ve yasal düzenlemeler çerçevesinde yapılabilir.
  • Gözaltı süresi sınırlıdır: Gözaltı süresi, kanunda belirtilen süreleri aşamaz.
  • Gözaltı sırasında şüphelinin haklarına saygı gösterilmelidir: Şüphelinin avukat tutma, sağlık hizmeti alma gibi hakları mutlaka korunmalıdır.

Gözaltı Kararına Karşı Ne Yapılabilir?

Gözaltına alınan kişi veya avukatı, gözaltı kararının hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa, sulh ceza hakimine başvurarak iptali veya değiştirilmesi için dava açabilir.