Madencilik sektöründe çoğu zaman arama veya işletme ruhsatı alan gerçek veya tüzel kişiler bu ruhsatlarına göre faaliyette bulunmayıp ruhsat gereğince sahip oldukları haklarının tamamını veya bir bölümünü geçici bir süre için üçüncü kişilere devretmektedirler. Ruhsat sahibi olan madenci bu ruhsattaki işletme hakkını devretme karşılığında elde edilen cevher üzerinden veya dönemsel olarak kararlaştırılan maktu bir ücreti üçüncü kişiden almaktadır. Ruhsat sahibi ile geçici olarak maden işletme hakkını elde eden bu üçüncü kişi arasında yapılan bu sözleşme Maden işletme ruhsatı kiralama sözleşmesi olup madencilik sektöründe ve hukuksal uygulamadaki ismi ise Rödövans sözleşmesidir.

İşletme hakkının üçüncü kişiye rodövans sözleşmesi ile devri halinde devralan kiracı haline gelmekle sahayı bu rödövans sözleşmesi koşullarına uygun olarak işletmek ve bunun karşılığı kiraya veren ruhsat sahibine rodövans bedelini ödemekle yükümlenmektedir.

Rödövans sözleşmesi; ruhsatı alınan maden sahasının bir kısmı veya tamamı üzerindeki işletme hakkının, hak sahibi tarafından gerçek veya tüzel üçüncü kişilere geçici bir süre için tahsisini konu alan iki taraflı ürün kira sözleşmesi niteliğine sahiptir.

Rödovans Sözleşmesinin Özellikleri

  • Taraflar: Maden ruhsat sahibi (licensor) ve rödovansçı (licensee).
  • Konusu: Maden sahasının işletme hakkı.
  • Bedeli: Rödovansçı tarafından ruhsat sahibine ödenen bedel, genellikle üretilen madenin miktarına göre belirlenir ve rödovans olarak adlandırılır.
  • Süre: Sözleşme belirli bir süre için yapılır.
  • Hak ve Yükümlülükler:
    • Ruhsat Sahibi: İşletme hakkını devreder, rödovansı alır ve madenin işletiminde belirli denetim haklarına sahip olabilir.
    • Rödovansçı: Madeni işletme yükümlülüğü altındadır, rödovans öder ve sözleşme koşullarına uymak zorundadır.

Rödovans Sözleşmesinin Önemi

  • Maden Sektöründe Yaygın Kullanımı: Maden işletmeciliği sermaye ve uzmanlık gerektiren bir alan olduğu için, ruhsat sahipleri genellikle madeni işletilmesi için üçüncü kişilerle anlaşırlar.
  • Risk Paylaşımı: Rödovans sözleşmesi, riski ruhsat sahibi ile rödovansçı arasında paylaştırır.
  • Hızlı Yatırım: Rödovansçı, madeni işletime hazır hale getirmek için gerekli yatırımları hızlı bir şekilde yapabilir.

Rödovans Sözleşmesinde Bulunan Tipik Maddeler

  • Tarafların kimlikleri ve adresleri
  • Sözleşmenin konusu (maden sahası, maden türü)
  • İşletme süresi
  • Rödovansın hesaplanma yöntemi (üretim miktarına göre, sabit bir bedel vb.)
  • Tarafların hak ve yükümlülükleri
  • Uyuşmazlıkların çözümü
  • Fesih koşulları

Rödovans Sözleşmesinin Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi

Rödovans sözleşmesi, özel hukuk sözleşmelerindendir. Bu nedenle, sözleşmeden doğan uyuşmazlıklarda özel hukuk hükümleri uygulanır. Sözleşmenin geçerliliği ve yorumlanması konusunda Türk Borçlar Kanunu başta olmak üzere ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınır. Yargıtayın istikrar kazanan uygulamasında (YHGK’nun 11.10.2006 Tarih E.2006/11-617 – K.2006/642, Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 05.07.2017 Tarih E. 2017/6471 – K.2017/11091 Sayılı kararlarında da belirtildiği gibi); Rödovans sözleşmesinin tarafları arasında çıkan uyuşmazlıklarda sözleşme hükümleriyle 3213 Sayılı Maden Kanunun ilgili hükümleri ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 357 ve devamı maddelerinde düzenlenen ürün kirasına ilişkin hükümlerin bünyesine uygun düştüğü ölçüde uygulanacağı kabul edilmektedir.

Rödovans Şerhi Nedir?

Rödovans şerhi, bir maden işletme ruhsatı üzerinde, ruhsat sahibinin bu hakkını üçüncü bir kişiye devrettiğine dair yapılan bir kayıt işlemidir. Basitçe söylemek gerekirse, ruhsat sahibi, maden sahasını işleten bir başka kişiye kiralamış olduğunu gösteren bir tür tapu kaydı gibidir .Bu kayıtlar MAPEG Genel Müdürlüğünün maden sicilinde tutulmaktadır.

Rödovans Şerhi İçin Gerekli Belgeler

Rödovans şerhi için gerekli belgeler, ülkenin maden mevzuatı ve ilgili kurumun taleplerine göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak aşağıdaki belgeler istenmektedir:

  • Rödovans Sözleşmesi: Tarafların imzalarıyla tasdik edilmiş, sözleşmenin tüm maddelerini içeren orijinal veya noter tasdikli örneği.
  • Maden İşletme Ruhsatı: Rödovans sözleşmesinin konusu olan maden sahasına ait geçerli işletme ruhsatının örneği.
  • Tarafların Kimlik Belgeleri: Ruhsat sahibi ve rödovansçının kimliklerini teyit eden nüfus cüzdanı veya pasaport fotokopileri.
  • Tüzel Kişi ise: Tüzel kişinin tescil belgesi, imza sirküleri, yetkili temsilcinin imza yetkisini gösteren belge.
  • Harç Makbuzları: Yapılması gereken harçların ödendiğine dair makbuzlar.
  • Dilekçe: Rödovans şerhi talebinin belirtildiği ve gerekli bilgileri içeren bir dilekçe.
  • Ek Belgeler: Bazı durumlarda, ilgili kurum tarafından ek belge talep edilebilir. Örneğin, maden sahasının haritası, jeolojik raporlar gibi.

Rödovans Şerhi İptali Nasıl Yapılır?

Rödovans şerhi terkini (iptali), rödovans sözleşmesinin sona ermesi veya diğer nedenlerle maden sahası üzerindeki işletme hakkının rödovansçıdan geri alınması durumunda yapılan bir işlemdir. Bu işlem, genellikle maden siciline bir başvuru ile yapılır ve belirli bir prosedürü takip eder.

Rödovans Şerhi İptali İçin Genel Adımlar

  1. Sözleşmenin Sona Ermesi: Rödovans sözleşmesinin süresinin dolması, tarafların anlaşmasıyla feshi veya mahkeme kararı gibi nedenlerle sözleşmenin sona ermesi gerekir.
  2. Başvuru: Ruhsat sahibi, sözleşmenin sona erdiğini gösteren belgelerle birlikte ilgili maden müdürlüğüne bir başvuru yapar.
  3. Değerlendirme: Maden müdürlüğü, başvuruyu inceler ve gerekli belgeleri tamamlar.
  4. Şerhin İptali: Başvuru uygun bulunursa, maden sicilindeki rödovans şerhi iptal edilir. Maden Genel Müdürlüğünce şerhin kaldırılması hususunda ret kararı verilmesi halinde kural olarak idari işleme karşı İYUK hükümlerini takiben dava açılır.